Η επόμενη μέρα
Το μεγαλύτερο ποσοστό της επιτυχούς διαχείρισης μιας κρίσης είναι η ρεαλιστική προσέγγιση του επαπειλούμενου κινδύνου, αλλά και η γνώση των δυνατοτήτων και των μέσων που διαθέτεις για να την αντιμετωπίσεις.
Τα δεδομένα όταν ξεκίνησε η κρίση, από την άποψη της επικινδυνότητας, ήταν:
- – Ότι ο ιός, παρά τις καθησυχαστικές απόψεις, ήταν πολύ επικίνδυνος
- – Ότι αναπτύσσεται γρήγορα και είναι ανθεκτικός στο περιβάλλον
Από την πλευρά της Πολιτείας και της ετοιμότητάς της:
- – Το ΕΣΥ δεν ήταν στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, όσον αφορά τους πόρους και τα μέσα
- – Οι ΜΕΘ, όσες από αυτές λειτουργούσαν, ήταν υποστελεχωμένες και σαφώς δεν επαρκούσαν για να αντιμετωπίσουν την πανδημία
- – Τα προστατευτικά μέσα αντιμετώπισης της μεταδοτικότητας, μάσκες, αντισηπτικά κλπ (όπως αποδείχτηκε τις πρώτες μέρες της κρίσης) δεν ήταν σε επάρκεια
Πέραν των ανωτέρω ήταν εμφανές ότι Χώρες πιο οργανωμένες και με περισσότερα μέσα, όχι μόνο δεν αντεπεξήλθαν στις απαιτήσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά σε πολλές περιπτώσεις κατέρρευσαν, με συνέπεια τους χιλιάδες νεκρούς μέσα σε λίγες μόνο μέρες.
Βλέποντας την εξέλιξη του φαινομένου στο διεθνές περιβάλλον, η Πολιτεία έλαβε περιοριστικά μέτρα και όπως φαίνεται συγκράτησε σε μεγάλο βαθμό την εξάπλωση του ιού και το σύστημα άντεξε.
Πολλά μπορεί να πει κανείς για τον τρόπο εφαρμογής ή την προσφορότητα των μέτρων, την διαβάθμιση κινδύνου και την προτεραιοποίηση ( πρώτα οι κλειστοί χώροι και μετά οι ανοιχτοί κλπ), την αναλογικότητα και την αναγκαιότητα, αλλά γεγονός είναι ότι ο πρώτος στόχος επετεύχθη.
Ζητήματα τώρα που μπορεί να ανέκυψαν και αφορούν απευθείας αναθέσεις, τροπολογίες, ΠΝΠ, πολυνομοσχέδια (χωρίς διαβούλευση?) κ.ά., καλό είναι να εξεταστούν με διαφάνεια, για να μην χάσει εκ νέου ο Πολίτης την εμπιστοσύνη του στο Κράτος.
Το νέο στοίχημα τώρα είναι η ομαλή (και ακίνδυνη) επιστροφή στην μερική έστω κανονικότητα που είναι και η πιο δύσκολη φάση της κρίσης.
Χωρίς να είμαι σε θέση να ξέρω τι θα αποφασιστεί, τα βήματα που πρέπει κατά τη γνώμη μου να ακολουθήσει από εδώ και πέρα η Πολιτεία, είναι:
– Σταδιακή και πολύ προσεκτική επαναλειτουργία της αγοράς (καταστημάτων λιανικής, χονδρικής κλπ)
– Με αυστηρούς περιορισμούς (χωροταξικούς και μέτρων υγιεινής) άνοιγμα των χώρων εστίασης και καφέ (θα μπορούσε για παράδειγμα στα πλαίσια της σταδιακής υλοποίησης να ανοίξουν αρχικά για το κοινό οι ανοιχτοί χώροι των καταστημάτων και στη συνέχεια οι κλειστοί)
– Το άνοιγμα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να γίνει με την απολύτως αναγκαία προτεραιότητα (αρχικά η Τρίτη Λυκείου και μετά διαδοχικά και ανάλογα τις εξελίξεις οι υπόλοιπες τάξεις και βαθμίδες)
– Η κίνηση να απελευθερωθεί αλλά με τήρηση των όρων αυτοπροστασίας (μάσκα, γάντια κλπ) και τήρηση των αποστάσεων, με συνέχιση των διοικητικών μέτρων για τους παραβάτες.
Επισημαίνεται ιδιαιτέρως ότι η τήρηση των ατομικών μέτρων προφύλαξης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα, καθότι είναι αυτό που τελικά θα κρίνει την επιτυχημένη ή μη επιστροφή σε κάποια κανονικότητα.
Θεωρώ αυτονόητο ότι η λήψη των όποιων μέτρων για τη σταδιακή μετάβαση στην επόμενη μέρα, θα πρέπει να γίνεται με εκτίμηση των επιδημιολογικών δεδομένων και συνεχή παρακολούθηση των στοιχείων. Συνεπώς δεν πάμε άμεσα σε μια ολική επαναφορά αλλά σε μία σταδιακή μετάβαση προς την κανονικότητα η οποία θα είναι μακροχρόνια και επίπονη.
Όσον αφορά τα καθαρά οικονομικά μέτρα, η οικονομική ενίσχυση των μικρομεσαίων κυρίως επιχειρήσεων με πρόταξη την διασφάλιση της εργασίας και σύνθημα ΄΄κανείς άνεργος εξαιτίας της κρίσης΄΄, θα είναι ένα καλό πρώτο βήμα.
Η ρύθμιση θεμάτων που ανέκυψαν στη λειτουργία των επιχειρήσεων λόγω του lockdown, θα πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή και διαφάνεια, όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις, τη μείωση του ΦΠΑ, τις ασφαλιστικές ρυθμίσεις, τις δανειοδοτήσεις κλπ και σε κάθε περίπτωση με την προϋπόθεση καμίας απόλυσης.
Ειδικότερα για τον τουρισμό παρ΄ όλη τη δεδομένη μείωση των αφίξεων, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να διατηρηθεί η κίνηση σε κάποιο επίπεδο.
Τα μέτρα αυτά θα μπορούσε να είναι:
– Η εκμετάλλευση (με σχετική διαφήμιση) των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Χώρας μας και του διεθνούς κλίματος που είναι υπέρ μας, λόγω του μικρού αριθμού κρουσμάτων
– Κατάλληλη υγειονομική προετοιμασία στις εισόδους της Χώρας για έναν πρώτο έλεγχο των αφίξεων
– Ετοιμότητα στους μεγάλους τουριστικούς προορισμούς με τη δημιουργία υγειονομικών χώρων και κατάλληλο εξοπλισμό, που μπορεί να φιλοξενήσουν ανθρώπους αν παρουσιάσουν ενδείξεις προσβολής
– Διαχείριση της κίνησης και της παραμονής στους μαζικούς χώρους των τουριστών με προσαρμογή στις τωρινές ανάγκες
– Πρέπει να δείξουμε ότι είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι να χειριστούμε δύσκολες καταστάσεις για να νιώσουν και οι ταξιδιώτες ασφαλείς
– Ενίσχυση του εσωτερικού τουρισμού με πακέτα προσφορών σε συνεργασία με τους επιχειρηματίες του τουρισμού
– Ειδικά προγράμματα ενίσχυσης της λειτουργικότητας των επιχειρήσεων του τουρισμού και των απασχολούμενων σε αυτές
Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι λαμβάνοντας αυτά ή άλλα μέτρα θα έχουμε τον τουρισμό των προηγούμενων ετών, αλλά μπορούμε να μη χάσουμε τη χρονιά, να αντέξει η Χώρα, οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι αερομεταφορές και όλες οι επιχειρήσεις που λειτουργούν στα όρια του οικονομικού κύκλου του τουρισμού
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αν δεν βρεθεί ιατρική απάντηση στον ιό (εμβόλιο, φάρμακα) η συνεχής κυκλοφορία και μετάδοση του, ακόμη και η περιοδικότητα στην εμφάνισή του (όπως η εποχική γρίπη), θα υποχρεώσει τις χώρες σε μία διαρκή προσαρμογή με λήψη μέτρων της λειτουργίας της αγοράς, αλλά και των οικονομικών και δημοσιονομικών στόχων.
Μπορεί κάθε κυκλική επιβράδυνση να μην οδηγεί σε ύφεση, αλλά η παρατεταμένη κρίση θα δημιουργήσει δομικά (και δημοσιονομικά) προβλήματα στις οικονομίες των Χωρών της Ευρωζώνης.
Γι΄ αυτό θα επαναλάβω ότι χρειάζονται σύγχρονα, και πρωτόγνωρα χρηματοοικονομικά εργαλεία πρωτίστως από την ΕΕ που να μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την παρούσα, αλλά και παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον.
Σε κάθε περίπτωση η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει να προετοιμάσει σύντομα την αλλαγή του ισχύοντος παραγωγικού μοντέλου και να δώσει έμφαση στην αειφορία και τη βιωσιμότητα κι όχι στην ανεξέλεγκτη και υπερεκμετάλλευση των πόρων.
Παράλληλα θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι θα διαβιούμε σε μία νέα πραγματικότητα και πρέπει να προτάξουμε την προστασία του περιβάλλοντος που μας φιλοξενεί, αποτρέποντας με τον τρόπο ζωής μας την καταστροφή του.
Βασίλης Μαστρογιάννης
Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου