Ανακύκλωση: Αντί για ένα βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης, τα προβλήματα συσσωρεύονται (ή… καίγονται)

Η απόφαση της Κίνας το 2017 να σταματήσει την εισαγωγή ανακυκλώσιμων αποβλήτων έχει φέρει στην επιφάνεια τις αδυναμίες του παγκόσμιου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων. Οι χώρες, ιδιαίτερα εκείνες που βασίζονταν στην εξαγωγή των αποβλήτων τους, αναζητούν εναλλακτικές λύσεις. Χωρίς όμως σαφή στρατηγική και επαρκείς υποδομές, η βιώσιμη διαχείριση παραμένει ζητούμενο. Αυτό επιβάλλει την ανάγκη για επενδύσεις στην κυκλική οικονομία και την ανάπτυξη τοπικών μονάδων ανάκτησης, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τρίτες χώρες.

Στη χώρα μας στον τομέα αυτό, της ανάκτησης/αξιοποίησης των ανακυκλώσιμων στερεών αποβλήτων, φαίνεται ότι δεν έχει παρθεί κανένα μέτρο. Έχω την εντύπωση ότι όλοι οι αρμόδιοι με έναν τρόπο προσπαθούν να κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Το ζήτημα γίνεται ιδιαίτερα σοβαρό, με τις πυρκαγιές σε αποθήκες ανακυκλώσιμων υλικών να έχουν γίνει σχεδόν… “κανονικότητα”. Κάνοντας μια αναζήτηση στο διαδίκτυο, τον τελευταίο χρόνο καταγράφονται επτά (7) τέτοιες φωτιές: Στις 7.5.2024 στο ΚΑΛΟΧΩΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, στις 14.8.2024 στη ΛΑΡΙΣΑ, στις 6.9.2024 στη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, στις 2.10.2024 ξανά στη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, στις 6.11.2024 στη ΒΙΠΕ ΒΟΛΟΥ, στις 25.11.2024 στο ΚΟΡΩΠΙ και στις 16.1.2025 στον ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟ. Στις 3.10.2020 δημοσίευμα της εφημερίδας ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ αναφέρεται σε «13 ακόμα πυρκαγιές που έχουν σημειωθεί  τους τελευταίους  20 μήνες σε Αττική, Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις» https://www.rizospastis.gr/story.do?id=10954163 Διαβάζουμε επίσης στις 3.9.2023 στο https://sikam.wordpress.com/2023/09/03/τα-ανακυκλωσιμα-υλικα-ομορφα-καιγοντ/ «Τα ανακυκλώσιμα υλικά όμορφα καίγονται τα βράδια (και όχι μόνο)» και αναφέρεται σε μια σειρά περιπτώσεις πρόσφατων πυρκαγιών.

Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές:

– Ανεπαρκείς υποδομές και έλεγχος: Πολλές εγκαταστάσεις λειτουργούν χωρίς επαρκή μέτρα ασφαλείας, με αποτέλεσμα οι πυρκαγιές να εκδηλώνονται εύκολα και να εξαπλώνονται ραγδαία.

– Σκοπιμότητα και “ατύχημα” με όφελος: Δεν λείπουν οι υποψίες για εμπρησμούς με στόχο την απαλλαγή από υλικά που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν ή δεν συμφέρει η επεξεργασία τους. Οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις ή η αποφυγή κόστους διαχείρισης είναι κίνητρα που έχουν ακουστεί πολλές φορές σε τέτοιες περιπτώσεις.

– Παραοικονομία στα ανακυκλώσιμα: Υπάρχει ένα ολόκληρο “παρασύστημα” στη διαχείριση αποβλήτων, όπου σκραπατζήδες, εταιρείες ανακύκλωσης και ενδιάμεσοι παίκτες λειτουργούν χωρίς διαφάνεια.

– Ελλιπής κρατική εποπτεία: Οι έλεγχοι είναι σπάνιοι και οι κυρώσεις αμελητέες. Οι περισσότερες εγκαταστάσεις λειτουργούν με τον δικό τους τρόπο, χωρίς να υπάρχει πραγματική πίεση για τήρηση προδιαγραφών ασφαλείας και περιβαλλοντικών όρων.

Το φαινόμενο των πυρκαγιών στις αποθήκες ανακυκλώσιμων είναι, λοιπόν, συνδυασμός προβληματικής διαχείρισης, έλλειψης ελέγχων και –σε κάποιες περιπτώσεις– πιθανής σκοπιμότητας. Αντί για ένα βιώσιμο μοντέλο κυκλικής οικονομίας, η χώρα μας εξακολουθεί να λειτουργεί με ημίμετρα και αποσπασματικές λύσεις, με αποτέλεσμα τα προβλήματα να συσσωρεύονται (ή… να καίγονται). Η λύση απαιτεί σοβαρό έλεγχο, διαφάνεια και μια πραγματική στρατηγική.

Λαμία, 7.4.2025

Στέφανος Σταμέλλος

https://www.e-ecology.gr
https://www.facebook.com/stefanos.stamellos/