Πάνω από τη Νέα Αρτάκη ο νέος ουράνιος επισκέπτης – Μία υπέροχη λήψη του ερασιτέχνη αστρονόμου Δημήτρη Μάλλιαρη
Ο ΚΟΜΗΤΗΣ ΤΟΥ «ΑΙΩΝΑ» όπως πολύ εύστοχα τον χαρακτηρίζει ο Ευβοιώτης Δρ. Αστροφυσικής στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Αντώνης Αντωνίου, κάνει τις βόλτες του τελευταία στον πλανήτη γη, περνώντας και πάνω από διάφορες περιοχές της Εύβοιας. Φωτογράφοι τον έχουν ήδη απαθανατίσει, όπως έκανε και ο φωτογράφος – ερασιτέχνης Αστρονόμος, Δημήτρης Μάλλιαρης.
Ο καθηγητής της Αστροφυσικής, Αντώνης Αντωνίου, σε άρθρο του μας παρουσιάζει το νέο φίλο και ουράνιο επισκέπτη, κομήτη C/2023 A3:
«Τις τελευταίες ημέρες ένας παράξενος ουράνιος επισκέπτης μας κάνει παρέα αυτά τα φθινοπωρινά δειλινά. Πρόκειται για έναν κομήτη, που μας έρχεται από πολύ μακριά, αρκετά πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Είναι ο κομήτης C/2023 A3 ή Tsuchinshan-ATLAS. Χαρακτηρίζεται και ως «ο κομήτης του αιώνα», χαρακτηρισμός που παραπέμπει τόσο στην φωτεινότητά του αλλά και στο πόσο εύκολα μπορεί να γίνει ορατός από τη Γη. Παρά το γεγονός ότι αυτός ο χαρακτηρισμός αμφισβητείται (για παράδειγμα τη διετία 1995-96 δύο εξίσου λαμπροί κομήτες, ο κομήτης Χειλ-Μποπ και ο κομήτης Χακιουτάκε ήταν εξαιρετικά ορατοί και λαμπεροί και από την Ελλάδα), ωστόσο είναι σίγουρο ότι αποτελεί έναν πολύ εντυπωσιακό κομήτη και οι παρατηρητές του ουρανού ήδη τον έχουν εντοπίσει και μπορούν να τον εντοπίσουν και τις επόμενες ημέρες.
Ο κομήτης ανακαλύφθηκε τον Ιανουάριο του 2023 και πήρε το όνομά του από τα δύο τηλεσκόπια που τον εντόπισαν, σχεδόν ταυτόχρονα, το Αστεροσκοπείο Τσουσινσάν της Κίνας και το τηλεσκόπιο ATLAS στη Νότιο Αφρική. Μας επισκέπτεται περίπου κάθε 80.000 χρόνια και όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία της Βρετανίας, «αυτό σημαίνει ότι θα ήταν ορατός για τελευταία φορά από τη Γη όταν οι Νεάντερταλ περπατούσαν στον πλανήτη».
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2024 ο κομήτης A3 έφτασε στο περιήλιό του, δηλαδή στο κοντινότερο σημείο από τον Ήλιο, σε απόσταση 58 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Στις 12 Οκτωβρίου πραγματοποίησε το πλησιέστερο πέρασμά του από τη Γη, σε απόσταση περίπου 70 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
Στο βόρειο ημισφαίριο ήδη έχουν υπάρξει και θα υπάρξουν αρκετές ευκαιρίες για τους λάτρεις του ουρανού να δουν τον κομήτη, ακόμα κα με γυμνό μάτι αλλά φυσικά και με κιάλια. Πιο συγκεκριμένα, την χρονική περίοδο 12-30 Οκτωβρίου, θα έχουμε πολλές πιθανότητες να τον δούμε, αν κοιτάξουμε προς τα δυτικά αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα, ανάμεσα στην Αφροδίτη και τον Κόκκινο Γίγαντα Αρκτούρο.
Πάντως, αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού κατάφεραν πριν από δύο ημέρες να τραβήξουν εντυπωσιακές φωτογραφίες του κομήτη, τις οποίες έχουν αναρτήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
ΟΙ “ΦΩΛΙΕΣ” ΤΩΝ ΚΟΜΗΤΩΝ
Πού «ζουν» όμως τα «παράξενα» αυτά ουράνια αντικείμενα; Ταξιδεύοντας κανείς στο πλανητικό μας σύστημα, ξεκινώντας από τον Ήλιο και πηγαίνοντας προς τα έξω, περνώντας από τον Πλούτωνα και συνεχίζοντας πέρα από αυτόν, θα νόμιζε κανείς ότι θα ταξίδευε προς το «χάος» ή τουλάχιστον προς το επόμενο άστρο. Εντούτοις, σε απόσταση περίπου ενός έτους φωτός από τον Ήλιο θα συναντήσει ένα «νέφος» που αποτελείται από ένα τεράστιο πλήθος από «λερωμένες χιονόμπαλες». Το «λερωμένες» παραπέμπει στο σκούρο τους χρώμα, το δε «χιονόμπαλες» παραπέμπει σε μια υπέρψυχρη κατάσταση παγωμένου, όχι νερού, αλλά διοξειδίου του άνθρακος. Αυτή ακριβώς είναι η αρχική μορφή ενός κομήτη, που φέρει την ονομασία «κεφαλή» και αυτό το «νέφος» είναι η «φωλιά» του. Στην πιο εξειδικευμένη ορολογία λέγεται «Νέφος του Oort» από το όνομα του Ολλανδού αστρονόμου Jan Oort, ο οποίος μετά από μια σειρά παρατηρήσεων κατέληξε το 1950 σε αυτήν την ανακάλυψη.
Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει τον νυκτερινό παρατηρητή είναι η ουρά του κομήτη. Και το εύλογο ερώτημα είναι: η αρχική μορφή του κομήτη είναι η «κεφαλή». Η ουρά του πως και που σχηματίζεται; Από το νέφος αυτό κατά καιρούς και λόγω έλξεων και παρέλξεων κάποια κεφαλή κομήτη ξεφεύγει από τη φωλιά της και ξεκινάει ένα ταξίδι προς τον Ήλιο. Πλησιάζοντας τον Ήλιο θερμαίνεται και ένα μέρος της εξαχνώνεται (περνάει δηλαδή κατ’ ευθείαν από τη στερεή φάση στην αέρια χωρίς να μεσολαβήσει η υγρή). Δημιουργείται δηλαδή γύρω από την κεφαλή το «μαλί» θα λέγαμε του κομήτη, η κόμη του (εξ ου και κομήτης). Η κόμη του «σπρώχνεται» προς τα πίσω από τον ηλιακό άνεμο και την πίεση της ηλιακής ακτινοβολίας και δημιουργεί την ουρά του. Έτσι, ο κομήτης με την ουρά του πια συνεχίζει το ταξίδι του προς τον ήλιο ένα ταξίδι που μπορεί να διαρκέσει χιλιάδες χρόνια μέχρι να επιστρέψει, αν επιστρέψει, στην «φωλιά» του. Η θεωρία του Oort εξηγεί ικανοποιητικά την προέλευση των κομητών μακράς περιόδου, όσων δηλαδή έχουν περίοδο περιφοράς γύρω από τον Ήλιο μεγαλύτερη των 200 ετών. Δεν εξηγεί όμως την προέλευση των κομητών με περίοδο μικρής περιόδου, ειδικά των κομητών με περίοδο μικρότερη των 20 ετών. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο κομήτης του Χάλεϋ (Halley) ο οποίος μας επισκέπτεται κάθε 76 χρόνια (τελευταία του επίσκεψη το 1986 επόμενη το 2062). Αυτοί οι κομήτες έχουν την προέλευσή τους από μια άλλη ζώνη, πολύ πιο κοντά (περίπου στο ύψος του Πλούτωνα) από την προηγούμενη που λέγεται «Ζώνη του Kuiper (Κάιπερ)». Αυτή είναι και η δεύτερη «φωλιά» τους.
Ο τωρινός επισκέπτης μας όμως ανήκει στην οικογένεια του Oort. Ας τον παρατηρήσουμε και γιατί όχι, ας τον θαυμάσουμε. Η επόμενη ευκαιρία μας θα είναι μετά από …80.000 χρόνια.
Καλή θέαση!!!»
Α.Α.
