Ευρωεκλογές και το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης»
Ευρωεκλογές αύριο και όλοι, λίγο πολύ, λένε ότι, ενώ αντικειμενικά έχουμε μια αύξηση του παραγόμενου συνολικού «προϊόντος», μεγαλώνει διαρκώς η εξαθλίωση και η φτώχεια των ευρωπαίων πολιτών. Άρα έχουμε μια άδικη και άνιση κατανομή του λεγόμενου «πλούτου». Και αυτή η άδικη κατανομή του πλούτου, αντί να οδηγήσει σε αντιδράσεις και εξεγέρσεις των αδικημένων και καταπιεσμένων, σε μια προοδευτική κατεύθυνση, μεγαλώνει και βαθαίνει η συντηρητικοποίηση συνολικά της κοινωνίας. [Με τον όρο «συντηρητικοποίηση» εννοούνται οι εθνικιστικές και φασιστικές αντιλήψεις, οι πολεμικές «κραυγές», ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, ο κυρίαρχος καταλυτικός ρόλος της εκκλησίας, ο φόβος και η τρομοκρατία, η βία, οι διακρίσεις και η απομόνωση. Συντηρητικοποίηση είναι και η ιδεολογικοποίηση του ατομικού βολέματος, η αναγωγή του προσωπικού συμφέροντος σε ύψιστο αγαθό και η ρουσφετολογία, η απο-συλλογικοποίηση και η ακύρωση της κοινωνικής αλληλεγγύης]
Ο βομβαρδισμός με ασχήμια και κενότητα, η στρέβλωση της ζωής από τα ελεγχόμενα ΜΜΕ, οδηγούν τον πολίτη να χάσει την αξιοπρέπειά του∙ και μην βλέποντας κάτι “καλό”, με τις συνεχείς πιέσεις, τις ασχήμιες, τις αδικίες, τις απειλές, τους φόβους και μην μπορώντας να βρει κάποια διέξοδο, παραδίνεται, και περνάει στην αδιαφορία. Εξού και η αποχή από τις εκλογές. Δεν οδηγείται στην αντίδραση και στην ανατροπή, διότι την «επαναστατική συνείδηση» την καλλιεργεί η αυτάρκεια και η μη εξάρτηση. Την παράγει η ελευθερία. Και κατά τον Επίκουρο: «μέγιστος καρπός της αυτάρκειας είναι η ελευθερία». Η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι το επιστέγασμα της εξάρτησης, που κρατάει τους πολίτες στα όρια της εξαθλίωσης.
Η αυτοενοχοποίηση των περισσοτέρων για την «δεινή» τους θέση -η οποία και αθωώνει το σύστημα- τους οδηγεί κυρίως στην περιθωριοποίηση, στην απομόνωση και στην κατάθλιψη, παρά στην αντίδραση. Κάτι σαν το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης». Προβληματίζομαι αν ο Έλληνας ψηφοφόρος -λέω για τον Έλληνα, γιατί δεν μπορώ να υποστηρίξω το ίδιο για τους ψηφοφόρους άλλων χωρών- χρειάζεται ψυχολογική ανάλυση. Είμαι πεπεισμένος ότι διακατέχεται από το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης».
Διαβάζω ότι το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο όμηροι (εδώ ψηφοφόροι) εκφράζουν συμπάθεια (εδώ όχι μόνο συμπάθεια, αλλά δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης) και συμπόνοια και έχουν θετικά συναισθήματα προς τους απαγωγείς τους (εδώ κόμματα που ταυτίζονται με τα μεγάλα συμφέροντα και τους μηχανισμούς συμφερόντων), μερικές φορές σε σημείο που να υπερασπίζονται και ταυτίζονται με τους απαγωγείς (εδώ σημερινή εξουσία).
Έτσι εξυπηρετούνται τα σχέδια και οι στόχοι του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου πολιτικού συστήματος. Γι’ αυτό, αν θέλετε, το «σύστημα» επιδιώκει να κρατάει τις μεγάλες μάζες στα όρια της επιβίωσης, καλλιεργώντας φοβίες, τρομοκρατώντας και απειλώντας έμμεσα και άμεσα με διάφορες αιτίες, εργαλειοποιώντας τον πόλεμο, την κλιματική αλλαγή κλπ. Σύμφωνα με το Σύνδρομο της Στοκχόλμης, ο θύτης ασκεί απόλυτη εξουσία στο θύμα μέσα από το φόβο.
Κάποιοι υποστηρίζουν, ότι η εξαθλίωση νομοτελειακά θα οδηγήσει τους μη έχοντες, τους καταπιεσμένους, να αντιδράσουν ενάντια στην αδικία και ενάντια στους έχοντες και κατέχοντες, στους καταπιεστές τους. Η εμπειρία δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη αποδεικνύει το αντίθετο. Το αποδεικνύουν οι λαοί της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής, αλλά και η καθημερινότητα ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων στη Δύση. Το αποδεικνύουν οι εκατοντάδες χιλιάδες άστεγοι στις ευρωπαϊκές πόλεις, τα εκατομμύρια των πολιτών που “δεν τα βγάζουν πέρα”, τα εκατομμύρια των μεταναστών και των προσφύγων, που γκετοποιούνται στις υποβαθμισμένες περιοχές των πόλεων και τα “hot spots” και που εξακολουθούν να ζουν στο περιθώριο στις, κατά τα άλλα, λεγόμενες «αναπτυγμένες χώρες».
Το πρόβλημα και το ερώτημα επομένως είναι: πώς μπορεί σήμερα οι κοινωνίες να απαλλαγούν από την εξάρτηση. Πώς μπορεί να αντιστραφεί αυτό το κλίμα της «συντηρητικοποίησης» πηγαίνοντας σε μια κοινωνία με όρους ευζωίας και βιωσιμότητας. Το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να απασχολεί είναι η αναζωογόνηση της υπαίθρου, η αποκέντρωση, η τοπικοποίηση/περιφερειοποίηση με πραγματική αυτοδιοίκηση. Για μια βιώσιμη, ισόρροπη, πολυκεντρική, ήπια «ανάπτυξη»/εξέλιξη/προοπτική, με σεβασμό στη φύση και στον άνθρωπο.
Αναντικατάστατος ο ρόλος της ουσιαστικής αυτοδιοίκησης, των μαζικών οργανώσεων και των συνδικάτων. Ακατανίκητα όπλα η ενημέρωση, η συμμετοχή και η δράση, οι συνελεύσεις της γειτονιάς και η κοινωνική αλληλεγγύη.
Λαμία, 8/6/2024
Στέφανος Σταμέλλος
