Χρυσά κοσμήματα: Η ιστορία τους ανά τους αιώνες
Λένε ότι η τέχνη είναι παγκόσμια, καθώς δεν έχει μια γλώσσα. Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς και για τα χρυσά κοσμήματα. Για την ακρίβεια για όλα τα κοσμήματα είτε έχουν πολύτιμους λίθους είτε είναι από απλά, φυσικά υλικά.
Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι τα προϊστορικά κοσμήματα ήταν από όστρακα, λίθους, πέτρες ή οστά ζώων. Ήταν ο τρόπος των ανθρώπων να έχουν μια προστασία απέναντι στους κινδύνους, ενώ αργότερα αποτέλεσαν διακριτικό εκάστοτε κοινωνικής τάξης.
Αρχικά τα κοσμήματα ήταν πιο απλές κατασκευές. Με το πέρασμα του χρόνου ο άνθρωπος έμαθε να επεξεργάζεται κάθε μέταλλο ξεχωριστά. Το αποτέλεσμα ήταν αυτά τα λεπτεπίλεπτα και καλοδουλεμένα κοσμήματα, που βλέπουμε σε τόσους αρχαίους πολιτισμούς. Σε αυτά ο χρυσός είχε κυρίαρχη θέση.
Λόγω της αξίας και του συμβολισμού του θάβονταν με τους νεκρούς για να τους συνοδεύει στην επόμενη ζωή. Γι’ αυτό και τόσα χρυσά κοσμήματα εντοπίζονται σε ανασκαφές τύμβων. Από τα σχέδια μέχρι και τον τρόπο που τοποθετούνταν στους νεκρούς αντλούμε χρήσιμες πληροφορίες για τη ζωή τους, τον πολιτισμό τους, αλλά και την ίδια την τέχνη της κοσμηματοποιΐας.
Χρυσά κοσμήματα και διαμάντια κατά τον Μεσαίωνα
Κατά τον Μεσαίωνα τα χρυσά κοσμήματα μαρτυρούσαν μια ιεραρχική κοινωνία. Βασιλείς και ευγενείς φορούσαν χρυσά κοσμήματα και πολύτιμους λίθους. Στον αντίποδα οι κοινοί θνητοί φορούσαν κοσμήματα από απλά μέταλλα βάσης, όπως ο κασσίτερος και ο χαλκός. Μάλιστα ιδιαίτερη έμφαση έδιναν στο χρώμα και στις προστατευτικές τους ιδιότητες.
Δεν είναι τυχαίο, ότι διαμάντια και άλλοι πολύτιμοι λίθοι, ανάλογα με το χρώμα τους έχαιραν ιδιαίτερης εκτίμησης. Μάλιστα μέχρι και τον 14ο αιώνα οι πολύτιμοι λίθοι δεν κόβονταν, αλλά γυαλίζονταν για να τοποθετηθούν σε ένα κόσμημα. Γι’ αυτό και η αξία των κοσμημάτων τότε ορίζονταν από το μέγεθος και τη λάμψη των λίθων.
Με ποια τεχνική χρωμάτιζαν τα σχέδια, που δημιουργούσαν οι χρυσοχόοι εκείνη την εποχή; Έλιωναν σε υψηλή θερμοκρασία σμάλτα και χρησιμοποιούσαν μια πλειάδα τεχνικών για να δημιουργήσουν τα εφέ, που χρησιμοποιούνται και σήμερα.
Κοσμήματα και πολύτιμοι λίθοι στην Αναγέννηση
Η διάχυτη αίσθηση της περιόδου αυτής για μεγαλείο και ομορφιά δε θα μπορούσε παρά να αντανακλάται και στα χρυσά κοσμήματα. Το σμάλτο κάλυπτε και τις δύο πλευρές ενός κοσμήματος, που πλέον ήταν πιο περίτεχνο, πιο πολύχρωμο, ενώ οι εξελίξεις στις τεχνικές κοπής αύξησαν τη λάμψη των λίθων.
Η τεράστια επιρροή της θρησκείας στην καθημερινότητα τώρα πια ήταν εμφανής και στην κοσμηματοποιία. Ομοίως και η πολιτική εξουσία, αφού συχνά οι άρχοντες φορούσαν κοσμήματα ως ένδειξη πολιτικής ισχύος.
Όσο για τις αναπαραστάσεις, το ενδιαφέρον τώρα στρέφονταν στον κλασικό κόσμο με αναφορές σε μυθολογικές φιγούρες. Σε αυτή την περίοδο η εγχάραξη πολύτιμων λίθων, όπως τα σμαράγδια, επανήλθε. Την ίδια στιγμή η χρήση των πορτρέτων αντανακλούσε μια άλλη πολιτισμική εξέλιξη, που συνδέονταν με τις αυξημένες καλλιτεχνικές ανησυχίες των καλλιτεχνών.
Πολύτιμοι λίθοι με… ξεχωριστές ιδιότητες
Συγκεκριμένοι τύποι πολύτιμων λίθων πιστεύονταν, ότι προστάτευαν από ορισμένες ασθένειες ή απειλές, από έναν απλό πονόδοντο μέχρι και από το κακό μάτι! Επίσης θεωρούνταν ότι μπορούσαν να ενισχύσουν χαρακτηριστικά, όπως η γενναιότητα, ή να κατευνάσουν άλλα όπως η μελαγχολία.
Οι εγχάρακτοι Ελληνικοί ή Ρωμαϊκή λίθοι έχαιραν ιδιαίτερης εκτίμησης κατά την Αναγέννηση. Πως έφταναν στα χέρια των ανθρώπων τότε; Είτε μέσω εμπορίου ή από τις ανασκαφές. Ο σκορπιός μάλιστα ήταν μία από τις αναπαραστάσεις με μεγάλη απήχηση, καθώς αντιμετωπίζονταν ως φυλαχτό.
17ος αιώνας: Αλλαγή χρωμάτων, αλλαγή κοσμημάτων
Ως τα μέσα του 17ου αιώνα η αλλαγή στη μόδα και τα υφάσματα, έφερε και αλλαγές στα κοσμήματα. Ενώ τα σκούρα υφάσματα απαιτούν περίτεχνα χρυσά κοσμήματα, οι νέες παλ αποχρώσεις αποτελούν τον χαριτωμένο καμβά πολύτιμων λίθων και μαργαριταριών.
Ταυτόχρονα η επέκταση των εμπορικών δραστηριοτήτων σε παγκόσμιο επίπεδο έκανε ευρύτερα διαθέσιμους τους πολύτιμους λίθους. Μια ακόμη αλλαγή που παρατηρήθηκε ήταν οι εξελίξεις στην τεχνική της κοπής. Πλέον οι πολύτιμοι λίθοι αποκτούσαν άλλη λάμψη υπό το φως των κεριών.
Η αξία των χρυσών κοσμημάτων αντάξια της τιμής της χρυσής λίρας
Οι τάσεις έρχονται και παρέρχονται. Οι τεχνικές εγκαταλείπονται, ανακάμπτουν ή βελτιώνονται. Αυτό που παραμένει σταθερό είναι, η αξία των χρυσών κοσμημάτων που παραμένει αντάξια με την τιμή χρυσής λίρας.
Από το 4000 π.Χ. τα χρυσά κοσμήματα μοιάζουν να υπάρχουν για πάντα και υπήρξαν καθοριστικής σημασίας για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Ίσως αυτή η διάρκεια τους στο διηνεκές, περισσότερο από τη λάμψη τους, μας προκαλεί θαυμασμό και δέος.
Πηγή φωτογραφίας Met Museum
