Διαχείριση των συνεχόμενων κρίσεων
Μέσα σε δεκαπέντε χρόνια:
Ηλεία, Αθήνα (επαναλαμβανόμενα), Μάνδρα, Μάτι, Εύβοια, Ρόδος κλπ κλπ
Εκατοντάδες νεκροί, τεράστιες περιβαλλοντικές καταστροφές, πλήθος κατεστραμμένων περιουσιών.
Η απάντηση της Πολιτείας και των κυβερνόντων διαχρονικά ίδια και απαράλλακτη.
Αιτιολόγηση με φράσεις ΄΄Κλιματική αλλαγή΄΄, ΄΄στρατηγός άνεμος΄΄, κ.α. και οι αντιδράσεις ΄΄ το μαχαίρι στο κόκκαλο΄΄ καθαρά με επικοινωνιακούς όρους, διακηρύξεις που μένουν στα χαρτιά και αναμένουμε την επόμενη καταστροφή με τα χέρια ψηλά….
Αυτά όσον αφορά τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες.
Η Χώρα μας όμως εδώ και χρόνια, βρίσκεται αντιμέτωπη με συνεχόμενες κρίσεις.
Οι κρίσεις αυτές, παρόλο που σαφώς επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες ( παγκοσμιοποίηση, ενέργεια/πόλεμοι, επιδημίες, κλιματική αλλαγή κλπ), είναι κυρίως εσωτερικής αιτιολογίας, με κυριότερη την δομική αδυναμία της ΄΄κρατικής μηχανής΄΄ και των πολιτικών ηγεσιών, κυρίως των κυβερνητικών παραγόντων, να αντιληφθούν καταρχήν τη κρισιμότητα και τη βαρύτητα των προβλημάτων της εποχής και να σχεδιάσουν κατά δεύτερον τα μέτρα για την αντιμετώπισή τους.
Εν πολλοίς η αντιμετώπιση και αυτής όπως όλων των κρίσεων, εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνει στοχευμένα η χώρα.
Κρίσεις λοιπόν και θα πρέπει σε αυτή τη συγκυρία να δούμε, με διεθνώς επιστημονικά αποδεκτούς τρόπους, πως μπορούμε και πρέπει να τις διαχειριστούμε.
Κατ΄ αρχήν ως κρίση προσδιορίζεται το απρόβλεπτο γεγονός ή τα γεγονότα τα οποία έχουν δυσμενή και ανεπιθύμητα αποτελέσματα σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Επίσης μία κρίση μπορούμε να πούμε ότι είναι μια κατάσταση που επηρεάζει εκτός των άλλων και την εμπιστοσύνη των πολιτών και της κοινωνίας στο σύνολό της, προς τους θεσμούς και τις δομές του Κράτους.
Μια κρίση όπως αυτές που μας απασχολούν γεννιέται από τυχαίες ή σκοπούμενες ενέργειες και αναπτύσσεται με αργούς ή γοργούς ρυθμούς αναλόγως την καταλληλότητα και την εγκυρότητα των μέτρων που λαμβάνει μία Πολιτεία.
Το κρίσιμο μέγεθος για την αντιμετώπιση μιας κρίσης είναι ο έλεγχος κατά την ανάπτυξή της και ο περιορισμός κατά την ωρίμανσή της. Η κρίση παύει να υφίσταται όταν μηδενιστούν τα συμπτώματά της και ομαλοποιηθεί η κοινωνικοοικονομική ζωή.
Κατά συνέπεια το πλέον κρίσιμο για την αντιμετώπιση μιας κρίσης είναι κατ αρχήν η πρόβλεψή της και στη συνέχεια η διαχείρισή της, η οποία θα πρέπει να είναι μια δυναμική διαδικασία και διεργασία κατά το χρόνο ακόμη που το πρόβλημα δεν είναι εμφανές ούτε έχει χτυπήσει κατ΄ άμεσο ή έμμεσο τρόπο την πόρτα μιας Χώρας.
Η Διαχείριση Κρίσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει στρατηγικό σχέδιο μελετημένο από πριν, επιμέρους επιχειρησιακά σχέδια για την κατά περίπτωση και κατά περιοχή αντιμετώπιση, καθώς και κατά τον βαθμό του κινδύνου που επαπειλείται.
Επίσης απαιτείται άρτια οργάνωση, έλεγχο και ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ των συναρμόδιων υπηρεσιών, κάτι που τόσο λείπει στην Ελληνική Δημόσια Διοίκηση ( εδώ βρίσκει έρεισμα το διαχρονικό αίτημα για το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων των φορέων και κυρίως μεταξύ της κεντρικής διοίκησης και των ΟΤΑ).
Για τη διαχείριση πρέπει αρχικά να κατανοήσουν οι αρμόδιοι τη δυναμική του φαινομένου, την επικινδυνότητα και τον πιθανό κύκλο ζωής της κρίσης.
Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται ψυχραιμία, συνεννόηση, προσφορότητα, όχι άσκοπη ανάλωση δυνάμεων, μακροπρόθεσμη στρατηγική, αλλά και προσαρμογή με εναλλακτικά σχέδια, αναλόγως τις διαμορφωθείσες συνθήκες για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων.
Αυτά σε γενικές γραμμές, αλλά οι καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε σχετικά με τις πυρκαγιές δεν είναι τόσο έκτακτες πια, καθόσον είναι παγκοσμίως αποδεκτό ότι βιώνουμε την κλιματική αλλαγή και θα πρέπει να σχεδιάσουμε και να λάβουμε άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα μέτρα, εστιάζοντας κυρίως στην πρόληψη.
Η πρόληψη δεν είναι μια λέξη κενή περιεχομένου, αλλά απαιτεί συγκεκριμένα βήματα.
– Καθαρισμός από ξερόχορτα κυρίως σε αστικές και περιαστικές περιοχές
– Περιπολίες ειδικά τις κρίσιμες ώρες και μέρες επί 24ώρου βάσεως ( με ανθρώπους, οχήματα, αεροπλάνα, ελικόπτερα)
– Ξαναζωντάνεμα των δασών με δράσεις και ανθρώπινες δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον όπου οι δρώντες θα γίνονται οι φύλακες αυτών (κι αυτό όχι μόνο το καλοκαίρι αλλά όλο το χρόνο).
– Ανάπτυξη τεχνικών μέσων (drones, θερμοκάμερες κλπ) για την κρίσιμη περίοδο σε 24ωρη επίσης βάση.
(Αυτά βέβαια είναι τα απολύτως αναγκαία κι όχι συνολικά αυτά που πρέπει να γίνουν)
Αυτή η δουλειά ( η προετοιμασία) αφορά όλο το χρόνο, αλλά η επιτήρηση και η εγρήγορση αφορά το πολύ δύο μήνες. Δεν μπορούμε για δύο μήνες να θέσουμε σε πλήρη επιφυλακή ( με σχέδιο όμως όχι το σύνηθες ΄΄τουρλουμπούκι΄΄) τις δυνάμεις της πολιτείας, των ΟΤΑ και της κοινωνίας;
Ρητορικό το ερώτημα, καθότι την απάντηση την βλέπουμε.
Δεν είναι άλλωστε και πολλά πια τα περιαστικά ( ή αυτά των τουριστικών περιοχών) δάση. Οι συνέπειες της αδυναμίας να γίνουμε σοβαρό κράτος, ήδη φαίνεται στον τουρισμό ( έγινε τεράστια δυσφήμηση στο εξωτερικό) και δυστυχώς θα φανεί και επόμενα χρόνια ( όχι βέβαια μόνο για τις φωτιές αλλά για την υγεία /κυρίως στα νησιά, την ασφάλεια κλπ)
Είναι γνωστό αλλά θα το επαναλάβω:
Η φωτιά αν δεν αντιμετωπιστεί το πρώτο πεντάλεπτο το πολύ δεκάλεπτο μετά είναι πολύ δύσκολο.
Κατά συνέπεια αυτό το νόημα έχει η πρόληψη. Όλα τα μέσα, οχήματα ( και αναγκαία καύσιμα- όχι στατικές δυνάμεις, αλλά συνεχώς κινούμενα οχήματα με σχέδιο που να καλύπτει τις ευρύτερες περιοχές), τεχνικά μέσα, καθώς και ανθρώπινο δυναμικό ( εδώ οι εθελοντικές δυνάμεις παίζουν καθοριστικό ρόλο), να δοθούν στην πρόληψη και τον εντοπισμό εστιών στα πρώτα λεπτά.
Μόνο έτσι υπάρχει κάποια ελπίδα ( μαζί βεβαίως με ικανά πρόσωπα στις ηγεσίες).
Βασίλης Μαστρογιάννης