Δύο πολιτικές κηδείες την ίδια ώρα χθες: Μυρσίνη Ζορμπά και Μισέλ Δημόπουλος

Είναι να διερωτάται κανείς και εν συνεχεία να εξεγείρεται –όλως δικαίως- γιά τα κριτήρια με τα οποία ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν διστάζει να εργαλειοποιεί τα πάντα και τους πάντες, ακόμη και στις πιό δύσκολες και ευαίσθητες στιγμές, όπως αυτές του αποχαιρετισμού μιάς στενής του συνεργάτιδας, την οποία και επέλεξε γιά Υπουργό Πολιτισμού στους τελευταίους δέκα μήνες της διακυβέρνησής του…

Ο λόγος γιά τη σημερινή πολιτική κηδεία της Μυρσίνης Ζορμπά, όπου ο Αλέξης Τσίπρας προσέφερε/κατέθεσε, με τα ίδια του τα λόγια, την επιβεβαίωση ότι δεν ήλθε τελικώς γιά να εκφωνήσει επικήδειο γιά την εξαιρετική παρουσία των γραμμάτων που έφυγε από τη ζωή, νικημένη από τον καρκίνο. Αλλά μάλλον γιά μιλήσει, ως εάν να επρόκειτο γιά πολιτική, προεκλογική συγκέντρωση εν όψει των εκλογών της 21ης Μαΐου 2023, σε τέτοιο ακροατήριο. Πράγμα άηθες, δηλωτικό απίστευτου πολιτικού κυνισμού, αδίστακτης εργαλειοποίησης των πιό ακατάλληλων στιγμών.

Μεταφέρω αυτολεξεί, όσα είπε ο Τσίπρας στην πολιτική κηδεία της Μυρσίνης Ζορμπά, σε γραφή κινηματική, ριζοσπαστική της κακιάς ώρας, τα οποία, σε μεγάλο βαθμό, ήλθαν να μονοπωλήσουν τον, κατά τα λοιπά, «επικήδειο» που εξεφώνησε:

«Κάθε φορά που οι δυνάμεις της συντήρησης θα επιτίθενται στο ριζοσπαστικό φορτίο της Μεταπολίτευσης, η δική μας σκέψη θα επιστρέφει στην ευγενική φυσιογνωμία της Μυρσίνης και στο όραμά της για την πολιτισμική δημοκρατία.

Όχι ως μία στενή θεωρητική σύλληψη, αλλά ως πολιτικό αίτημα με ριζοσπαστικό βάθος.

Απέναντι στην κυρίαρχη αντίληψη που για δεκαετίες θεωρούσε τον πολιτισμό μια πολυτέλεια για τις ελίτ, η Μυρσίνη έδωσε τη μεγάλη μάχη για ένα νέο υπόδειγμα: έναν πολιτισμό ανοιχτό και δυναμικό, έναν πολιτισμό που θα διαπερνά τη συλλογική μας καθημερινότητα, ένα πολιτισμό που θα αντιμετωπίζει τους ανθρώπους του, με όρους αξιοπρέπειας και εμπιστοσύνης.

Μια πολιτική για τον πολιτισμό που έχει το βλέμμα της στραμμένο στο μέλλον και όχι στην διαρκή ανακύκλωση των κουρασμένων κλισέ και τη στενόμυαλη λατρεία ενός αποστειρωμένου παρελθόντος.

Και αυτό το όραμα το έκανε πράξη με έναν μοναδικό συνδυασμό: Μέσα και έξω από τους θεσμούς. Συμμετέχοντας και πρωταγωνιστώντας σε θέσεις ευθύνης, αλλά ταυτόχρονα δημιουργώντας εναλλακτικά δίκτυα και πρωτοβουλίες που μετέτρεπαν το αίτημα της πολιτισμικής δημοκρατίας σε καθημερινή πρακτική. Πάντα όμως στο πλευρό των πολλών. Των καταπιεσμένων. Της κοινωνίας.

Για αυτό και σήμερα είμαστε τόσοι πολλές και πολλοί εδώ για να την αποχαιρετήσουμε, από διαφορετικούς χώρους και με διαφορετικές εμπειρίες. Γιατί η Μυρσίνη ήταν μια πολύπλευρη προσωπικότητα που σε κέρδιζε από την πρώτη στιγμή με το ευγενικό της χαμόγελο και το διεισδυτικό της βλέμμα. Με τη μοναδική της ευαισθησία και τη σπάνιά της εργατικότητα.

Αυτός ήταν ο συνδυασμός που σφράγισε το πέρασμά της από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, από το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, από την Ευρωβουλή, από τις μικρές και μεγάλες πρωτοβουλίες που είχαν στο επίκεντρό τους το διαρκές αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και πολιτική ελευθερία.

Αυτός ο συνδυασμός σφράγισε και τη θητεία της στο υπουργείο Πολιτισμού -αυτό το πολύπαθο υπουργείο.

Μία φωτεινή στιγμή προώθησης νέων και καινοτόμων αντιλήψεων, σύγκρουσης με τις δυνάμεις της αδράνειας και της αδιαφάνειας, οραματικού σχεδιασμού για τη δυνατότητα η χώρα μας να βιώσει μία νέα επανάσταση καλλιτεχνικής και πολιτισμικής δημιουργίας»

Το βέβαιο είναι, ότι, όσα είπε χθες ο Τσίπρας, τύποις για να τιμήσει την εκλιπούσα Μυρσίνη Ζορμπά, μόνον ως προσχηματικά ηχούν τελικώς, ακραία έκφραση των πιο απροσχημάτιστων μορφών εκμετάλλευσης του πόνου και του κενού από την απώλεια ανθρώπων, προκειμένου να υπηρετηθεί ένα σκοπούμενο πολιτικό μήνυμα, στην υπηρεσία του οποίου θυσιάζονται τα πάντα…

Ο κυνισμός, στην συσκευασία της ομιλίας-επικηδείου του Τσίπρα για τη διατελέσασα Υπουργό Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, βρήκε την πιο ακραία του έκφραση.

Είναι να απορεί κανείς για την αλαλία του επίσημου ΠΑΣΟΚ, από την καπηλεία του ΣΥΡΙΖΑ, στο οποίο ανήκε προηγουμένως η εκλιπούσα, αν και σε ανακοίνωση για το θάνατο της Ζορμπά, το ΠΑΣΟΚ είχε αναφέρει τα εξής: «Η πολυσχιδής προσωπικότητά της ξεδιπλώθηκε σε πολλές εκφάνσεις του δημόσιου βίου. Ανέπτυξε ενεργό δράση κατά της δικτατορίας ως μέλος του ΠΑΜ. Διετέλεσε πρώτη διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ και ιδρυτικό μέλος της εθελοντικής οργάνωσης “Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού”.Οι επιστημονικές της δημοσιεύσεις θα αποτελέσουν πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές».

Διατελέσασα και ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, όπως και διευθύντρια του γραφείου του πρ.Πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη, για έξη χρόνια (2009-2015) για την οποία ο τελευταίος ανέφερε σε λιτή του δήλωση: «H Μυρσίνη Ζορμπά ήταν μια δυνατή και αισιόδοξη γυναίκα, που συνδύαζε σκέψη και δράση. Στενή μου συνεργάτρια για κάποια χρόνια, γνωστή μου ήδη από τα χρόνια του ΠΑΜ, αποδείκνυε καθημερινά τις πεποιθήσεις της και την αποτελεσματικότητά της. Το βιβλίο και τα παιδιά ήταν οι δύο άξονες, γύρω από τους οποίους οικοδομούσε μεθοδικά το ενδιαφέρον και τη δράση της.Στον Αντώνη και την οικογένειά της τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια»

Μετά την πολιτική κηδεία της Μυρσίνης Ζορμπά, ακολούθησε η αποτέφρωση της σορού της από τη Ριτσώνα

Ευτυχώς πάντως για όσους μπορούν να κρίνουν και να συγκρίνουν-και δυστυχώς για τα συμφέροντα της δημόσιας εικόνας του ΣΥΡΙΖΑ-η χθεσινή πολιτική κηδεία για τη Μυρσίνη Ζορμπά, συνέπεσε με την αντίστοιχη πολιτική κηδεία του Μισέλ Δημόπουλου, ενός εξαίρετου εκ των εξαιρέτων που υπηρέτησε ομοίως τον Πολιτισμό, διά του κινηματογράφου.

Σε ύφος και ήθος που προσιδιάζει σε έναν τελευταίο δημόσιο αποχαιρετισμό ήσαν πολλοί αυτοί, οι σιωπηροί, αλλά και ανυπόκριτα τεθλιμμένοι, που βρέθηκαν στο Α’ Νεκροταφείο, στη λιτή τελετή που προηγήθηκε του ενταφιασμού του Μισέλ, που είχα κι εγώ την ευκαιρία να γνωρίσω και να εκτιμήσω, όταν εργαζόμασταν αμφότεροι στην «ΑΥΓΗ», εκείνος από τους πιο δόκιμους κριτικούς κινηματογράφου, μόλις είχε επιστρέψει από τη Γαλλία.

Από τους τρείς επικήδειους που εκφωνήθηκαν, συγκρατώ αυτόν του στενού του φίλου, Τέλη Σαμαντά, που άγγιξε καρδιές με όσα είπα, για να ακολουθήσουν αυτές του Κώστα Σπυρόπουλου και μιας στενής του συνεργάτιδας.

Ήταν η παλιά φρουρά της «ΑΥΓΗΣ» εφημερίδας τότε, που στη συνέχεια χάρις στην επέλαση του κομματικού οδοστρωτήρα της Κουμουνδούρου, οδηγήθηκε στην έξοδο, αναγκαστική κάποτε.., όπως εύστοχα, με μόλις δύο λέξεις, «φωτογράφισε» ο Τέλης Σαμαντάς στο κείμενό του.

Όπως είπε:

«Και θυμάμαι την εικόνα σου, όταν, ως νέος κριτικός κινηματογράφου, μετά την πτώση της δικτατορίας, ανανέωσες την κινηματογραφική κριτική μέσα από τις στήλες της – εφημερίδας, τότε– Αυγής.

Αλλά και όταν ανέλαβες ο ίδιος τη διεύθυνση του Σύγχρονου Κινηματογράφου, συγκεντρώνοντας γύρω σου ό,τι καλύτερο υπήρχε στο χώρο της κινηματογραφικής κριτικής και δημιουργώντας ένα περιοδικό-υπόδειγμα, μια ευαίσθητη κεραία στα σύγχρονα ρεύματα της σκέψης που εμπλούτισε τον θεωρητικό λόγο περί σινεμά, και βάθυνε τη γνώση μας για τη γλώσσα και την αισθητική του.

Κι άλλες, κι άλλες στιγμές –και εικόνες.

Όταν ανέλαβες την ευθύνη του ξένου προγράμματος της ΕΡΤ και –μαζί με τον Γιάννη Μπακογιαννόπουλο- της Κινηματογραφικής Λέσχης, προσφέροντας μας γνωστά και άγνωστα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου αλλά και εμπλουτίζοντας το πρόγραμμα της Δημόσιας Τηλεόρασης με σπουδαίες ξένες σειρές όπως, πχ., το «Μπερλίν, Αλεξάντερπλατς», λίγο μετά την προβολή του στη γερμανική τηλεόραση, «υποχρεώνοντας» παρέες ολόκληρες να συγκεντρώνονται κάθε Πέμπτη βράδυ γύρω από τις σπάνιες ακόμη τηλεοπτικές συσκευές για να απολαύσουν το τηλεοπτικο-κινηματογραφικό επίτευγμα του Φασμπίντερ.

Και ασφαλώς, κορυφαία στιγμή, για την οποία θα σε θυμούνται πάμπολλοι, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όταν ανέλαβες τη διεύθυνση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, καταφέρνοντας να μετατρέψεις έναν εσωστρεφή, ανύπαρκτο για το διεθνές πεδίο, ημιθανή θεσμό,- το “Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου”- στο “Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης”, που κάθε χρόνο κέρδιζε, εντός και εκτός, κύρος, αίγλη και κοινό. Μετατρέποντας το –πέρα από τις σημαντικές αναδρομές και τα αφιερώματα στις σπουδαίες μορφές της κινηματογραφικής τέχνης – σε πεδίο ανακάλυψης και προβολής των νέων τάσεων και προσωπικοτήτων του διεθνούς κινηματογραφικού στερεώματος»

Διερωτώμαι, πόσο και πώς θα αντέδρασαν, ακούγοντας τον υπαινιγμό Σαμαντά για το κομματικό δελτίο της «ΑΥΓΗΣ», όπως έχει εκφυλισθεί σήμερα το ιστορικό παλαιότερα φύλλο της «ΑΥΓΗΣ», που περιελάμβανε και το Μισέλ, στη δημοσιογραφική του ομάδα και που απελάμβανε ευρύτατης εκτίμησης και αναγνώρισης, ο Νίκος Φίλης, πρώην Υπουργός Παιδείας στην Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, ως και πρώην Διευθυντής στην «ΑΥΓΗ» και ο Νίκος Βούτσης, Υπουργός Εσωτερικών στην πρώτη Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και Πρόεδρος της Βουλής.

Οι σταθμοί στη ζωή παραμένουν ενίοτε ανεξίτηλοι…Προσωπικώς του «διάβασα» μάλλον αμήχανους….

Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης