Η επέλαση του παγκόσμιου μίσους

Η σημερινή παγκόσμια κατάσταση δεν αφήνει πλέον περιθώρια για αμφιβολίες και αυταπάτες ελπίδων για έναν κόσμο ειρήνης και δημιουργικής ζωής. Επιπλέον, αποτελεί μία βαρετή και επίμονη επανάληψη του παρελθόντος, λες και ο άνθρωπος έχει στερηθεί τη φαντασία για κάτι διαφορετικό και καλύτερο – μόνον που σήμερα οι δυνατότητες καταστροφής είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες του παρελθόντος λόγω της διαθέσιμης τεχνολογίας, η οποία είναι, μάλιστα, στα χέρια ανόητων πολιτικών και επικίνδυνων επιστημόνων.

Αυτό που όμως πρέπει να κατανοήσουν, επιτέλους, οι άνθρωποι είναι το πώς προκύπτει αυτό το μίσος. Δεν προκύπτει ξαφνικά από το πουθενά, δεν είναι κάτι μαγικό που το γεννάει εκ του μηδενός η ιστορία με σκοπό να αιφνιδιάσει την ανθρωπότητα και να καταστρέψει το οικοδόμημα των ονείρων και των προσδοκιών της. Το μίσος υπάρχει από πριν κρυμμένο με εύσχημους τρόπους πίσω από την ήσυχη καθημερινότητα του καθενός, μέσα σε εκείνο το κενό αλήθειας, μέσα σε εκείνη τη χαύνωση του τίποτε η οποία, δυστυχώς, αποτελεί το νομιμοποιημένο όνειρο των περισσότερων ανθρώπων.

Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε το μίσος σαν μια επιθετικότητα εμφανή και δηλωμένη. Όμως το μίσος φωλιάζει και εκεί όπου υπάρχει ο ατομισμός, η αδιαφορία, η αποξένωση, η αίσθηση ανωτερότητας, η απαξίωση των άλλων ανθρώπων, η άρνηση να δει κανείς την προοπτική της ηθικής προόδου, η έλλειψη αυτογνωσίας που είναι και αυτή μία αποξένωση και μίσος προς τον εαυτό. Ό,τι προκαλεί διχασμό αναιτιολόγητο και χωρίς ηθικά κριτήρια είναι μορφή μίσους. Ας φανταστούμε, λοιπόν, τον κόσμο, που διαπνέεται σχεδόν στο σύνολό του από  αυτή την ψυχική κατάσταση, κι ας αναρωτηθούμε αν αυτή η κατάσταση μπορεί να γεννήσει κάτι καλό, κάτι που να μας κάνει καλύτερους και να οδηγεί στην αληθινή ειρήνη. Ας αναρωτηθούμε τι πρότυπα προβάλαμε ατομικά και σαν κοινωνία στον κόσμο: πρότυπα κοινωνικότητας, δικαιοσύνης, ομορφιάς; Όχι. Το πολύ-πολύ να υπήρξαν πρότυπα καλής οργάνωσης της ιδιοτέλειας, όπως ένα καλά οργανωμένο κράτος σε επίπεδο υλικών παροχών χωρίς καμμιά βαθύτερη προοπτική. Ας αναρωτηθούμε τι κρύβεται κάτω από αυτή την ψυχική κατάσταση. Ένας ψυχικός θάνατος που υποβόσκει κάτω από τη φαντασμαγορία των αποκτημάτων της καθημερινότητας και την προσδοκία μίας ψεύτικης εδέμ.

Τέτοια ψεύδη δεν μπορεί παρά να κυοφορούν και να γεννούν τελικά στην κατάλληλη ιστορική στιγμή τις τερατωδίες εκείνες που είναι γνωστές στην ιστορία της ανθρωπότητας και που όλοι σπεύδουν να δηλώσουν ότι είναι μη αναμενόμενες και μένουν κατάπληκτοι με την εμφάνισή τους. Έμειναν κατάπληκτοι με τον παγκόσμιο πόλεμο, αισθάνονται αποτροπιασμό με τη βία και τις ακρότητες, αλλά όχι πραγματικά και βαθιά ώστε να αποφασίσουν να την εμποδίσουν με κάθε τρόπο και με τίμημα την αλλαγή της ζωής τους.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται ο σκληρός πυρήνας του προβλήματος, ότι ο καθένας θέλει την κοινωνία και τον κόσμο διαφορετικό, αλλά ο ίδιος να παραμείνει ως έχει, να είναι αποδέκτης και καταναλωτής των ωφελειών μιας θετικής αλλαγής αλλά όχι δότης και δημιουργός τους. Ένας βαθύς και αδιέξοδος ατομισμός που πια έχει οδηγήσει τα πάντα στο χείλος της καταστροφής. Και δεν έχει σημασία ποιος θα είναι εκείνος που θα εκφράσει αυτό το μίσος με έξαλλο τρόπο, με εμφανή και κραυγαλέα βία. Σε αυτό δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Η έλλειψη εκπαίδευσης μεν οπλίζει το θηρίο της μάζας, αλλά η ανούσια εκπαίδευση το υποθάλπει και το βαθαίνει. Τόσο απλό είναι.

Και το μίσος θα αποκαλυφθεί ακόμη μεγαλύτερο και εκτενέστερο από πριν, θα μας αιφνιδιάσει και πάλι αλλά ίσως δεν θα προλάβουμε να το πολυσκεφθούμε, κυριευμένοι από τον φόβο και την απόλυτη ανάγκη. Και έτσι άλλη μια μεγάλη ιστορική περίοδος θα έχει χαθεί, χωρίς να έχουμε μάθει τίποτε. Μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων οπουδήποτε στον πλανήτη θα έχουν χάσει τις ζωές τους ή την αξία τους, η φύση θα καταστρέφεται και ο άνθρωπος θα παρακολουθεί άπραγος και χωρίς καμμία κατανόηση των αιτίων αυτής της παγκόσμιας κρίσης. Θα ψάχνει οπουδήποτε αλλού εκτός από τον εαυτό του, θα χυθούν τόνοι μελανιού για να γραφτούν αναλύσεις των γεγονότων και ευχές για λύση, μα ο κόσμος έχει πια ραγίσει και τα κομμάτια του δεν μπορούν να ξανακολλήσουν χωρίς ψυχικότητα και χωρίς πίστη στην ανθρώπινη αξία, στο ότι ο άνθρωπος μπορεί και πρέπει να αποκτήσει τη δύναμη να ορίσει τη μοίρα του ως κοινωνικού όντος και να δημιουργήσει το καλύτερο που λέει ότι θέλει. Αλλά σίγουρα το θέλει; Ή μήπως όχι;

Ιωάννα Μουτσοπούλου

Μέλος της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ

20/3/2018

ΦΩΤΟ : nasa.gov