Scripta Manent – Τα Γραπτά Μένουν — Δελτίο ολοκληρωτισμού 1

Τα Scripta  manent (τα γραπτά μένουν) αποτελούν μια περιοδική επισκόπηση ειδήσεων  -που πρέπει να έχουμε πρόχειρες σε ένα συρτάρι- για την καλύτερη κατανόηση των νέων μορφών ολοκληρωτισμού αλλά και των πρωτοβουλιών απελευθέρωσης από αυτούς. Είναι μια προσπάθεια καταγραφής του άτυπου παγκόσμιου διαλόγου, που πραγματοποιείται με αυτό το θέμα. Απέναντι στις νέες μορφές ολοκληρωτισμού -έλεγχος της τροφής, της πληροφορίας, του νερού, επιβολή φτώχειας κλπ- σχηματίζεται ένα άτυπο παγκόσμιο Παρατηρητήριο Ολοκληρωτισμού από ανθρώπους που στοχάζονται την αλήθεια και την ελευθερία και συμβάλουν στη δημιουργία μιας δεξαμενής σκέψης, από την οποία προσδοκόνται ακομμάτιστα Σχέδια Βιωσιμότητας.

***********

1. Ολοκληρωτισμός με δημοκρατικό πρόσωπο!
“Η πολιτική συγγένεια της Μέρκελ και του Μακιαβέλι -το μοντέλο Μερκιαβέλι, όπως το ονομάζω- στηρίζεται γενικά σε τέσσερις αλληλοεπηρεαζόμενες και αλληλοσυμπληρούμενες συνιστώσες:

Η Μέρκελ συνδέει πάντα – και αυτή είναι η μακιαβελική ιδιοτυπία – την ετοιμότητα της Γερμανίας για πιστώσεις με την προθυμία των χρεωμένων χωρών να αποδεχθούν τους όρους της γερμανικής πολιτικής για δημοσιονομική σταθερότητα. Αυτό είναι η πρώτη αρχή της Μερκιαβέλι: Όταν πρόκειται για βοήθεια προς τις υπερχρεωμένες χώρες, η θέση της είναι ούτε ένα καθαρό «ναι» ούτε ένα ξεκάθαρο «όχι», αλλά ένα χαρτοπαικτικό «Όχι-ναι».

Αυτές οι τέσσερις συνιστώσες του μερκιαβελισμού – η σύνδεση της ορθοδοξίας των εθνικών κρατών με την αρχιτεκτονική της Ευρώπης, η τέχνη του δισταγμού ως εργαλείο πειθάρχησης, η προτεραιότητα της εθνικής εκλογιμότητας και η γερμανική κουλτούρα της σταθερότητας – ενδυναμώνονται αμοιβαία και σχηματίζουν τον πυρήνα ισχύος της γερμανικής Ευρώπης. Αλλά και για τη necessità του Μακιαβέλι, δηλαδή την ιστορική κατάσταση ανάγκης, στην οποία ο ηγεμόνας πρέπει να μπορεί να αντιδράσει, υπάρχει κάτι παράλληλο και στη Μέρκελ: «Ο φιλικός ηγεμόνας» Γερμανία, για τον οποίο έκανε διαφήμιση ο εκδότης της «Welt» Τόμας Σμιτ, αισθάνεται αναγκασμένος να βάλει πάνω από το νομικά απαγορευμένο εκείνο που του υπαγορεύει ο κίνδυνος. Στο όνομα της επέκτασης της γερμανικής αποταμίευσης σε ολόκληρη την Ευρώπη, μπορούν, σύμφωνα με τη Μερκιαβέλι, να χαλαρωθούν ή να παραβιαστούν οι δημοκρατικοί κανόνες.

Ούτως ή άλλως η Γερμανία βρίσκεται μπροστά στην απόφαση για την ύπαρξη ή μη ύπαρξη της Ευρώπης. Εχει γίνει πλέον πολύ ισχυρή για να έχει την πολυτέλεια να αποφύγει κάθε απόφαση”.
Ούρλιχ Μπεκ, Η δύναμη της Μερκιαβέλι, ΤΟ ΒΗΜΑ, 14/10/2012

2. Περιβάλλον και “αποδοτικότερη” ιδιωτική επιχειρηματικότητα
Η ιαπωνική εταιρεία Tepco, η οποία διαχειρίζεται τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα, παραδέχθηκε σήμερα για πρώτη φορά ότι είχε υποβαθμίσει τον κίνδυνο πρόκλησης τσουνάμι μετά τον ισχυρό σεισμό του Μαρτίου του 2011 φοβούμενη ένα κλείσιμο του σταθμού για να βελτιωθεί η ασφάλειά του. “Υπήρχε ένας αδήλωτος φόβος για ένα κλείσιμο έως ότου ληφθούν δρακόντεια μέτρα ασφαλείας”, αναφέρει η Tokyo Electric Power Company (Tepco) σε έκθεσή της με τίτλο «Θεμελιώδης Πολιτική για τη Μεταρρύθμιση του Πυρηνικού Δυναμικού της Tepco».

Στην έκθεση αυτή, η εταιρεία αναγνωρίζει ότι προτού ακόμη το τσουνάμι του Μαρτίου του 2011 πλήξει τον πυρηνικό σταθμό, η εταιρεία γνώριζε ότι τα συστήματα άμυνας και προστασίας του ήταν ανεπαρκή, αλλά δεν είχε αντιδράσει. “Υπήρχε αυτή η ανησυχία ότι αν επιβάλλονταν νέα και αυστηρά μέτρα, αυτό θα προκαλούσε μια ανησυχία όσον αφορά την ασφάλεια όλων των πυρηνικών σταθμών που υπάρχουν».
Ξέραμε αλλά δεν μιλούσαμε, TVXS, 12/10/2012

3. Η πράξη της θεωρίας
«Το χάσμα Βορρά-Νότου, που ενσαρκώνει την αντίφαση ανάμεσα στην καθολική αποδοχή του προτύπου και την μη καθολική του εφικτότητα, είναι σήμερα βαθύτερο από κάθε άλλη φορά. Τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά: 447 άτομα κατέχουν περισσότερο πλούτο από το 50% του πληθυσμού της Γης. Τώρα πια το χάσμα δεν είναι δυνατόν να γεφυρωθεί και για οικολογικούς λόγους. Ο πλανήτης δεν αντέχει τον τρόπο ζωής του δυτικού ανθρώπου. Φθάσαμε δηλαδή στο μοιραίο σημείο όπου έχουμε κλείσιμο των οραματικών διεξόδων του συστήματος. Σας μιλώ για πράγματα οφθαλμοφανή. Τα γνωρίζετε. Επίσης γνωρίζετε ότι τη θέση των κομμουνιστικών κινημάτων την έχουν καταλάβει, εδώ και αρκετό καιρό, τα φουνταμενταλιστικά κινήματα. Αυτά είναι παρόντα πλέον παντού στον κόσμο. Τόσο στο Νότο όσο και στον Βορρά.

Στην «πρωτοπορία» του διεθνούς φουνταμενταλισμού βρίσκεται ο ισλαμικός φουνταμενταλισμός. Η πραγματικότητα του φουνταμενταλισμού δείχνει ακριβώς ότι η «επιστροφή στην Παράδοση» είναι πλέον τρέχουσα πρόταση. Δεν γνωρίζει σύνορα. Η συντηρητική πλευρά του φουνταμενταλισμού, παρουσιάζοντας την αλλοτριωμένη παράδοση ως «λύση», κλείνει ουσιαστικά κάθε δυνατότητα διεξόδου. Διότι δεν αμφισβητεί τον εαυτό της. Αγνοεί τον χαρακτήρα της κρίσης των προτύπων με τα οποία, στην πράξη, έχει συμβιβασθεί. … πρέπει να γνωρίζουμε ότι χωρίς ειδική ανθρωπολογική θεωρία για την κρίση μόνο ρηχότητες μπορούμε να λέμε. Μια θεωρία που έχει ανθρωπολογικό βάθος και δεν είναι ανιστορική, είναι αυτή που μας μιλά για κρίση της νεωτερικής εξατομίκευσης. .. Ο αυτοματισμένος άνθρωπος είναι ανίκανος να αποστασιοποιηθεί από τα συστήματα που φτιάχνει, ώστε να μπορέσει να ελέγξει τις αντιφάσεις τους. Κι εδώ βρίσκεται η βαθύτερη  ουσία της κρίσης”.
Θεόδωρος Ι. Ζιάκας, Κρίση και Παράδοση, antifono.gr, 28/09/2012

4. Κερδοσκοπία ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας
“Η κερδοσκοπία επί των τιμών βασικών διατροφικών προϊόντων σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή συνεχίζει να κρατά σε συνθήκες υποσιτισμού το 1/8 του παγκόσμιου πληθυσμού. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη 868 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο υποσιτισμό, ενώ σε φτωχές χώρες, υπάρχουν πλέον ημέρες στις οποίες ολόκληρες οικογένειες δεν τρώνε απολύτως τίποτα! Η βελτίωση που έχει επιτευχθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι ελάχιστη. Την περίοδο 1990-92 οι άνθρωποι που υπέφεραν από πείνα έφταναν το 1 δις. Οι αριθμοί –του ΟΗΕ πάντα- για τον υποσιτισμό ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή.

Έτσι, ενώ στην Ασία και την περιοχή του Ειρηνικού υπάρχει σημαντική βελτίωση, με μείωση κατά 30% των υποσιτιζόμενων πληθυσμών, στην Αφρική η κατάσταση επειδεινώθηκε, από 175 εκατομμύρια ανθρώπων με προβλήματα υποσιτισμού το 1990-92, στα 239 σήμερα.

«Το μεγαλύτερο μέρος της όποιας προόδου επιτεύχθηκε έως το 2006» αναφέρει σχετικά ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) Χοσέ Γκρατσιάνο ντα Σίλβα. «Η πρόοδος υπήρξε έκτοτε πολύ μικρότερη έκτοτε, με την άνοδο των τιμών και την οικονομική κρίση». Η βρετανική εφημερίδα Independent αναφέρει σε δημοσίευμά της, ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο έχουν «καθιερώσει τις …free-food days»  τις ημέρες δηλαδή στις οποίες αναγκάζονται να μην φάνε τίποτα, προκειμένου να τους φτάσουν τα τρόφιμα για την υπόλοιπη εβδομάδα“.
Άρης Καπαράκης, Καθιέρωση ημερών χωρίς… φαγητό για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων, 11/10/2012

5. Νέες μορφές ολοκληρωτισμού
“Ο διεθνής έλεγχος των τροφίμων επιτυγχάνεται μέσω του διαβόητου Codex Alimentarius του παγκόσμιου διατροφικού κώδικα για τον οποίο γνωρίζουμε τόσα λίγα, αλλά η σημασία του είναι τεράστια. .. ελάχιστη γνώση έχουν οι εθνικές κυβερνήσεις για όσα αποφασίζουν οι διάφορες επιτροπές του Κώδικα σχετικά με τη διατροφή. Χρησιμοποιώντας σαν προπέτασμα καπνού την ενίσχυση των κανόνων ασφαλείας που αφορούν στα τρόφιμα και τα ποτά, οι πολυεθνικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο είτε της διατροφής είτε του φαρμάκου, διαμέσου υπερεθνικών θεσμικών υποχείριών τους, να ελέγξουν πλήρως τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα των τροφών που καταναλώνει η παγκόσμια κοινότητα. Ήδη στις ΗΠΑ, στην Γαλλία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης καταγγέλλεται η απαγόρευση καλλιέργειας πατενταρισμένων σπόρων από ιδιώτες και η αντικατάσταση όλων των φυσικών ειδών με μεταλλαγμένα, ώστε να εξαλειφθεί οποιαδήποτε εθνική και ατομική αυτονομία και σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως είναι η τροφή.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου συνεδρίασε στην Πόλη του Μεξικού η αρμόδια Επιτροπή για τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, με τη συμμετοχή 40 κρατών – μελών, η οποία ασχολήθηκε, μεταξύ άλλων και με την ομογενοποίηση της συσκευασίας και διάθεσης προϊόντων όπως το αβοκάντο, το ρόδι και τα φρούτα του πάθους.

Χαρακτηριστικό της προχειρότητας με την οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις είναι πως οι εθνικές αντιπροσωπείες έλαβαν γνώση προσχεδίου που αφορούσε τις πατάτες μόλις μια εβδομάδα πριν την συνάντηση”.
“Για όσους δεν το γνωρίζουν έχει σχηματιστεί μια “θετική” λίστα μόλις 18 επιτρεπόμενων θρεπτικών στοιχείων και ο,τι δεν περιλαμβάνεται σε αυτή λογίζεται ως απαγορευμένο, ενώ κάθε είδος τροφής θα πρέπει να υφίσταται επεξεργασία με ακτινοβολία”.
Γιάννης Συμεωνίδης, Codex Alimentarius Παγκόσμια συνωμοσία για τον έλεγχο της τροφής μας!, ΕΠΙΚΑΙΡΑ, τεύχος 156

6. Για ένα νέο Διαφωτισμό
“Η αναγκαιότητα της γνώσης αναδεικνύεται στις εποχές όπου η ευημερία είναι συγκριτικά ελλειμματική και εμφανίζει μια έντονη κοινωνική ανισότητα. Δηλαδή, η αναγκαιότητα της γνώσης εμφανίζεται έντονα σε εποχές που απαιτείται αναστοχασμός και ανασχεδιασμός τομέων, όπως της οικονομίας ή της πολιτικής. Υπό αυτή την έννοια απαιτείται ένας οικονομικός και κοινωνικός Διαφωτισμός. Αντίστοιχα -για να επανέλθουμε στον ρυθμιστικό ρόλο των αξιών κατά Ιβάν Ίλλιτς ή Χένρυ Νταίηβιντ Θορώ- χρειαζόμαστε έναν υπαρξιακό ψυχολογικό και ανθρωπολογικό Διαφωτισμό. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το αίτημα του Φόιερμπαχ για μια υπαρξιακή διαύγαση στη σχέση θρησκείας ή πνευματικότητας και ανθρωπολογίας, ούτε το αίτημα πλειάδας στοχαστών όπως ο Σόρεν Κίρκεγκαρντ, ο Γουίλιαμ Τζέιμς, ο Ανρί Μπερξόν, ο Έντμουντ Χούσερ, ο Ντεγιάρ ντε Σαρντέν και ο Εντγκάρ Μορέν.

Όλοι αυτοί οι στοχαστές που αναφέραμε ενδεικτικά και πλειάδα άλλων αναδεικνύουν την αναγκαιότητα της γνώσης στην κοινωνική και καθημερινή μας λειτουργία υπό υγιείς βάσεις, προσανατολισμένες στην ανάδειξη του Είναι και της απελευθέρωσης από τη δυναστικότητα του έχειν και τη φαντασμαγορία του, όπως θα έλεγε ο Έριχ Φρομ, ο συγγραφέας του κλασικού πλέον βιβλίου “να έχεις ή να είσαι”.
Ζήσης Γιάννης, Το Αίτημα για ένα Νέο Διαφωτισμό.

Αλέξανδρος Μπέλεσης
Μέλος της ΜΚΟ Σόλων
info@solon.org.gr