Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Μια γιορτή… συμβολική

Η 5η Ιουνίου γιορτάζεται από την ανθρωπότητα ως η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, μια συμβολική γιορτή την οποία πιθανώς οι επόμενες γενιές δεν θα είναι (;) σε θέση να τιμήσουν.
Ένα παιδί γεννημένο το 2011, έχει πλέον τεράστιες πιθανότητες να ζει ως μεσήλικας σε έναν πλανήτη με μέση θερμοκρασία αυξημένη κατά τέσσερις βαθμούς.

To περιβάλλον αποτελούσε πάντα ένα “αγκάθι” για την παγκόσμια οικονομία, πόσο μάλλον τώρα, μέσα στη γενικευμένη οικονομική κρίση. Όμως η -κατά τους σκεπτικιστές- “αόριστη κινδυνολογία” για το μέλλον του πλανήτη, αποτελεί χρόνο με το χρόνο μία όλο και πιο επώδυνη πραγματικότητα, επιστημονικά τεκμηριωμένη.

Οι καθημερινές έρευνες και διαπιστώσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Οι προβλέψεις για υπερθέρμανση του πλανήτη επιδεινώνονται σταθερά, φέρνοντας τη μέση αύξηση όλο και πιο κοντά χρονικά, σε σχέση με παλαιότερες εκτιμήσεις. Οι υψηλοί ρυθμοί εκπομπών ρύπων θα αυξήσουν τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία ίσως και κατά δύο βαθμούς μέσα στην επόμενη δεκαετία. 

Την άνοιξη του 2012, τέσσερις σταθμοί μέτρησης εκπομπών των ρύπων σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη (Αλάσκα, Γροιλανδία, Νορβηγία, Μογγολία) «έσπασαν» το ρεκόρ των 400 p.p.m. (parts per million-μέρη ανά εκατομμύριο)

Το Μάιο, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας ανακοίνωσε ότι το 2011 οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ, σημειώνοντας αύξηση κατά 3,2% παρά τη μείωση της παραγωγής και την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας σε πολλά σημεία του πλανήτη εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Η τελευταία φορά που ο πλανήτης βίωσε παρόμοια επίπεδα εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα ήταν σύμφωνα με τις επιστημονικές παρατηρήσεις, η Πλειόκαινος, 23 περίπου εκατομμύρια χρόνια πριν. Η πορεία που επιλέγει ο άνθρωπος είναι ακριβώς αντίθετη από αυτή που η μελλοντική του βιωσιμότητα απαιτεί: έτσι το 2011 οι ρύποι αυξήθηκαν κατά 3,2% , ποσοστό αντιστρόφως ανάλογο της μείωσης που σύμφωνα με τον επιστημονικό κόσμο απαιτείται σε ετήσια βάση προκειμένου ο πλανήτης να παραμείνει βιώσιμος τις επόμενες δεκαετίες (περίπου -3% ανά έτος).

Εν μέσω βέβαια της οικονομικής κρίσης, οι περιβαλλοντικές ανησυχίες γνώρισαν μια σταδιακή «υποβάθμιση», η οποία όσο η κρίση εντεινόταν, έφτασε στο σημείο της «απαξίωσης». Ακόμα όμως και ο απρόβλεπτα ψυχρός ευρωπαϊκός χειμώνας του 2011-12, ο χειμώνας της μεγάλης κρίσης για την Ευρωζώνη και τις Η.Π.Α. οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Τώρα, οι ίδιες πολιτικές και οι ίδιοι άνθρωποι που οδήγησαν την παγκόσμια οικονομία σε αυτό το «τέλμα», υπόσχονται, με ασάφεια και αοριστία, ότι κάποτε στο μέλλον, η οικονομία της αγοράς θα αποτελέσει, μέσω της «πράσινης οικονομίας» τη «λύση» για έναν πλανήτη οδηγείται σταθερά σε καταστροφικές, πιθανότατα μη αναστρέψιμες αλλαγές. 
Η δραστική μεταβολή των οικοσυστημάτων γίνεται όλο και μεγαλύτερη, επιφέροντας τεράστιες αλλαγές, είτε πρόκειται για τον Αμαζόνιο, ο οποίος από «απορροφητής» άνθρακα μετατρέπεται σε «παραγωγό» διοξειδίου του άνθρακα, είτε για ένταση ακραίων φαινομένων που αποτελούν αιτία ανθρωπιστικών κρίσεων όπως αυτή στο Σαχέλ της Αφρικής. Σε καθημερινό επίπεδο κάποια καινούρια περιοχή του πλανήτη γνωρίζει νέα ακραία φαινόμενα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Κεντρικό ζήτημα άλλωστε της επερχόμενης Διάσκεψης του Ρίο ντε Τζανέιρο στη Βραζιλία, θα είναι η κάλυψη εταιρικών συμφερόντων, μέσω της εθελοντικής «οικοδόμησης πράσινων οικονομιών».  

Το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί μεσοπρόθεσμα ένα τεράστιο πρόβλημα και για την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Το απρόβλεπτο των ακραίων καιρικών συνθηκών, εντεινόμενων σε ποσότητα και ποιοτικά χαρακτηριστικά, εξαπλώνεται σταδιακά σε ολόκληρο τον πλανήτη, επιφέροντας τεράστια προβλήματα για την ποιότητα ζωής ή και την επιβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων.

Το περιβάλλον συνεχίζει να υποβαθμίζεται, όντας σε μία ευθέως ανταγωνιστική σχέση με την οικονομία και όχι ως ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί παράλληλα και σε άμεση σχέση με αυτή.

Η προστασία του πλανήτη και η επιβίωση του ανθρώπου σε αυτόν, προϋποθέτει μία συνολική επανεκτίμηση των προτεραιοτήτων μας και αλλαγή των υφιστάμενων διαδικασιών της παραγωγής, αλλά και του τρόπου διανομής της, στις κοινωνίες-παραγωγούς.
Κάτι τέτοιο μας το επιτρέπει τόσο η τεχνολογική εξέλιξη όσο και οι υφιστάμενοι πόροι, αρκεί να χρησιμοποιηθούν ορθολογικά.

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων

Φωτό: wikipedia