Μπλε άνθρακας – Η σημασία των θαλασσών στη δέσμευση άνθρακα
Οι θαλάσσιοι οργανισμοί αποθηκεύουν περισσότερη από τη μισή ποσότητα συνολικού άνθρακα που έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύσει ο πλανήτης.
Η σημασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων στη δέσμευση εκπομπών άνθρακα μεγαλώνει συνεχώς, καθώς οι επιστήμονες αναθεωρούν συνεχώς προς τα πάνω την αποθηκευτική δυνατότητα τους.
Νέες έρευνες που παρουσιάστηκαν σε συνέδριο στη Νότια Κορέα, εκτιμούν ότι το ποσοστό άνθρακα που αποθηκεύουν θαλάσσιοι οργανισμοι οποίοι καλύπτουν μόλις το 0,5% του θαλάσσιου πυθμένα, ανέρχεται μεταξύ 50 και 71% των συνολικών αποθηκευμένων εκπομπών άνθρακα από ζώντες οργανισμούς του πλανήτη.
Το Συνέδριο με θέμα τους ζώντες οργανισμούς των ωκεανών και των ακτών που διεξήχθη στα πλαίσια διεθνούς έκθεσης στην νοτιοκορεατική πόλη Γεοσού, ανέδειξε το προσφάτως εμφανιζόμενο στην επιστημονική κοινότητα ζήτημα του “Μπλε άνθρακα”, όπως αποκαλείται ο άνθρακας που έχουν την δυνατότητα να αποθηκεύσουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Η περίπτωση του “μπλε άνθρακα” δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστή στον επιστημονικό κόσμο, καθώς μέχρι πρόσφατα είχε υποτιμηθεί η δυνατότητα των θαλάσσιων οργανισμών στην αποθήκευση άνθρακα.
Τον Οκτώβριο του 2009, έκθεση του GRID-Arendal σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη με τίτλο “Blue Carbon-The Role of Healthy Oceans in Binding Carbon” (Μπλε Άνθρακας-Ο ρόλος των υγιών ωκεανών στην δέσμευση άνθρακα”), κατέδειξε για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό την σημασία την δυνατότητα δέσμευσης άνθρακα από τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Εκτός όμως της μεγαλύτερης απόλυτης σε αριθμούς ποσότητας άνθρακα που δεσμεύεται από τις θάλασσες, παρουσιάζονται και άλλα σχετικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα δάση, που μέχρι πρότινος θεωρούταν ο μεγαλύτερος “αποθηκευτής” άνθρακα.
Οι ζώντες στη θάλασσα οργανισμοί έχουν τη δυνατότητα να αποθηκεύουν πολύ περισσότερη ποσότητα άνθρακα ανά τ.μ. σε σχέση με τους οργανισμούς στο έδαφος, ενώ και ο χρόνος δέσμευσης των αερίων είναι μεγαλύτερος.
Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Florida International University με συμμετοχή επιστημόνων από τις Η.Π.Α., την Ισπανία, την Αυστραλία, την Αγγλία, τη Δανία και την Ελλάδα, εκτιμήθηκε ότι πολλά φυτά στο θαλάσσιο βυθό έχουν την δυνατότητα δέσμευσης έως και 83.000 μετρικών τόνων άνθρακα άνα τ.χλμ, τη στιγμή που η αντίστοιχη εκτιμώμενη ποσότητα για ένα δάσος δεν ξεπερνά τους 30.000 μετρικούς τόνους ανά τ.χλμ.
Επιπλέον, καθώς τα περισσότερα θαλάσσια φυτά αποθηκεύουν τον άνθρακα στις ρίζες τους και το υπέδαφος και εξαιτίας της σύστασης τους, ο χρόνος αποθήκευσης άνθρακα υπολογίζεται πως είναι σημαντικά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των φυτών του ηπειρωτικού εδάφους και μπορεί να ανέλθει -αν το οικοσύστημα και τα μέλη του παραμείνουν βέβαια υγιή- σε εκατομμύρια έτη.
Καθώς όμως υποβαθμίζεται σταδιακά η θαλάσσια ζωή και τα οικοσυστήματα των ωκεανών, ο άνθρακας απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα υπό τη μορφή διοξειδίου σε τεράστιες ποσότητες. Η περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας έχει απωλέσει το 70% της μαγκρόβιας βλάστησής της τις τελευταίες δεκαετίες, με συνέπειες οδυνηρές, τόσο στην απελευθέρωση άνθρακα, όσο και στην διατήρηση της θαλάσσιας ζωής, αλλά και της προστασίας της από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τα τσουνάμι. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται ότι χάνεται ετησίως ποσοστό 0,7-2% της μαγκρόβιας βλάστησης του πλανήτη.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων στο συνέδριο της Γεοσού, όταν το θαλάσσιο σύστημα-δεσμευτής διαταράσσεται, ο άνθρακας απελευθερώνεται υπό τη μορφή διοξειδίου στην ατμόσφαιρα, αρχικά αργά και στην συνέχεια με επιταχυνόμενο ρυθμό, συνεχώς υψηλό για τουλάχιστον μία δεκαετία. Αν μάλιστα συνεχιστεί η σημερινή τάση υποβάθμισης των θαλάσσιων και παράκτιων συστημάτων η απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα από τους ωκεανούς και τις θάλασσες θα λάβει καταστροφικές διαστάσεις.
Ήδη το κόστος αποκατάστασης ενός σημαντικού μέρους των υποβαθμισμένων θαλάσσιων οικοσυστημάτων θεωρείται από πολλούς “απαγορευτικό”. Όμως η απόσβεση του, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις θα αρχίσει πολύ γρήγορα, προσφέροντας ταυτόχρονα και μία σειρά παράπλευρων “ωφελειών” που έχουν να κάνουν κυρίως με την διατροφική ασφάλεια και την ασφάλεια από ακραία καιρικά φαινόμενα.
Πηγές: Inter Press Service News Agency, Planet Ark, Reuters
Φωτό: wikipedia
Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr
