Η Λειτουργία της οπισθοδρόμησης

Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ευρώπη και κυρίως στην Ελλάδα είναι δραματικές και αποτελούν απόδειξη της αδράνειας των λαών και της ελλειμματικής και ανορθολογικής τους τοποθέτησης απέναντι στον εαυτό τους και την ιστορία.

Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στις ελίτ εξουσίας που διαχειρίζονται τη δύναμη και παίρνουν αποφάσεις.

Απλώς για τους εξής λόγους:
α) Οι ελίτ, αν μάλιστα είναι και οπαδοί της ιδιοτελούς ισχύος και όχι απλώς υποκείμενοι στην αποχαύνωση της άνεσης, δεν έχουν καμία πιθανότητα αλλαγής και αληθινού ενδιαφέροντος για το κοινό καλό όντας μέσα σε μια αδιαφορία και πλήρη αποξένωση από την ανθρωπότητα. Το πλήθος των ανθρώπων είναι αυτό που μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει νέα πρότυπα για το μέλλον, που να συνθέτουν ό,τι καλό του παρελθόντος με τις αναδυόμενες στο παρόν δυνατότητες του μέλλοντος, επειδή έχει αυτή τη δυνατότητα και επειδή αυτή η αλλαγή πρέπει να έχει μία εκτεταμένη ισχύ και όχι να τη διαθέτουν μόνον λίγοι.

β) Όσο το πλήθος των ανθρώπων είναι βυθισμένο στα μικροσυμφέροντά του και τον ατομικισμό του οι ελίτ εξουσίας δεν θα καταρρέουν, ακόμη και αν αλλάζουν τα πρόσωπα σε αυτές. Η συνειδησιακή αδυναμία και η εθελοτύφλωση των ανθρώπων θα αποτελεί πάντοτε ένα πρόσφορο πεδίο για άσκηση εξουσίας οποιουδήποτε τύπου. [1]

γ) Το ίδιο το πλήθος των ανθρώπων θα τροφοδοτεί τις ελίτ εξουσίας με φιλόδοξους και ιδιοτελείς ανθρώπους που θα ξεφεύγουν από τη μάζα, για να την καταδυναστεύουν αργότερα.

Αυτή η αναγκαία αλλαγή των ανθρώπων περιλαμβάνει τόσο την πρακτική-οργανωτική αντιμετώπιση των προβλημάτων, αλλά και την, μείζονα κατά την άποψή μας, αλλαγή τρόπου αντίληψης της ζωής. Η  συζήτηση για τον τρόπο αντίληψης της ζωής δεν αποτελεί λογοτέχνημα ή αοριστία, αλλά μία δραματική αλλαγή στάσης που θα επηρεάσει ολοκληρωτικά και την πράξη. Παράδειγμα αποτελεί η ίδια η Ελλάδα, όπου ο έλληνας σε περίοδο ευημερίας (έστω πλαστής) αδιαφορούσε για τα κοινά και για όλα, ασχολείτο με τη διασκέδαση, την επίδειξη, την κενολογία και την οικονομική επέκταση. Επίσης όμοιο παράδειγμα αποτελεί η ίδια η ευημερούσα Ευρώπη.

Αυτή η ανόητη αντίληψη ζωής αποτελεί ευθεία πρόσκληση για τον εξουσιαστή, είναι το σημείο εισόδου του και δεν πρέπει να υποτιμάται. Αυτό δείχνει και την ατομική και συλλογική ευθύνη του πλήθους των ανθρώπων που θα ήθελε να σωθεί μέσα από την εθελοτύφλωσή του, αλλά αυτό είναι αδύνατον. Όμως αυτό το πλήθος των ανθρώπων είναι εκείνο που πρέπει να κάνει τη διαφορά. Οι τυχόν διαφορές σε επιμέρους απόψεις δεν πρέπει να είναι τόσο καθοριστικές ώστε να ανατρέπουν αυτή την αλήθεια. Δεν μιλάμε για μια οργάνωση, αλλά για τη συνείδηση οπουδήποτε και να βρίσκεται ένας άνθρωπος. Μιλάμε για έναν ενοποιό και θεραπευτικό παράγοντα για τις ανθρώπινες σχέσεις που δεν μπορεί παρά να είναι μη – οργανωτικός και να είναι προσιτός στον καθένα.

Όσο αυτή η βελτίωση δεν γίνεται, η εξουσία ως ιδιοτελής επιβολή θα παραμένει με διάφορες μορφές και στις στιγμές της κατάρρευσης της προστατευτικής κοινωνικής δομής ο άνθρωπος θα βλέπει την επάνοδο ιζημάτων του παρελθόντος, όπως π.χ. τη φεουδαρχική ή τη ρατσιστική νοοτροπία. Αυτά αποτελούν πανάρχαια ιζήματα συναφή με την ιδιοτελή εξουσιαστικότητα και θα βρίσκονται πάντοτε πίσω  από το προσκήνιο της ζωής, αν οι άνθρωποι δεν αποφασίσουν να τα συντρίψουν μέσα τους και έξω τους. [2]  Γι’ αυτό τον λόγο δεν πρέπει αφελώς να εκπλήσσονται, όταν ξαφνικά μέσα σε έναν κόσμο θεσμικά και τεχνολογικά εξελιγμένο αναδύεται μία εξαιρετικά οπισθοδρομική τάση σαν αυτή του παρόντος, όπου οι δανειστές επιχειρούν να φέρουν σε δουλεία ολόκληρους λαούς για χρέη, αμφίβολης μάλιστα προέλευσης. [3]
Πάνε στην πραγματικότητα πίσω και από τον Σόλωνα τον Αθηναίο που πριν από 2.500 χρόνια κατάργησε τη δουλεία για λόγους χρεών στην αρχαία Αθήνα.

Αυτή την επάνοδο των ιζημάτων του παρελθόντος δεν μπορούμε με κανέναν τρόπο να την εμποδίσουμε, παρά μόνον με μια αληθινή και βαθιά πρόοδο. Δεν υπάρχει σταμάτημα στη ζωή, αυτό είναι μια πλάνη. Αν δεν υπάρχει πρόοδος, τότε γίνεται οπισθοδρόμηση.

Αλλά ο άνθρωπος θεωρεί πάντοτε δεδομένα τα δικαιώματά του, χωρίς να κάνει τίποτε ούτε για να τα διασφαλίσει ούτε για να τα δικαιούται, επαφιέμενος παθητικά σε μία εργώδη φιλόδοξη εξουσία να λειτουργεί για λογαριασμό του. Σήμερα όμως είναι μια εποχή εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, γιατί κανείς δεν μπορεί να εφησυχάσει και του δίνεται η δυνατότητα να βγει από τη λήθη. Αλλά είναι απλώς μια δυνατότητα.

____________________
Αναφορές:
[1] Γιάννης Ζήσης , “Ολοκληρωτισμός και ανθρωπολογική συστημική παθογένεια”,
[2] Καρλ Γιούνγκ , “Αυτογνωσία και πολιτικές κρίσεις”
[3] Ιωάννα Μουτσοπούλου, “Το κράτος στην ελεύθερη οικονομία (‘Γ Μέρος): Η οικονομία ως τομέας ισχύος και εξουσίας”

Φωτό:MKO Σόλων

Ιωάννα Μουτσοπούλου, δικηγόρος
Μέλος της γραμματείας της ΜΚΟ Σόλων