Νερό ακριβότερο από χρυσάφι – Μια τυπική ιστορία «ανάπτυξης» από την Αργεντινή
Μία κρυφή συμφωνία μεταξύ της τοπικής κυβέρνησης της επαρχίας Λα Ριόχα στην Αργεντινή και της καναδικής εταιρίας Οσίσκο για την εγκατάσταση ενός ορυχείου χρυσού, έχει ξεσηκώσει τους κατοίκους της περιοχής.
Οι κάτοικοι της ορεινής περιοχής φοβούνται ότι η εγκατάσταση του ορυχείου θα φέρει μόλυνση αλλά και ανεπάρκεια των υδάτινων πόρων στην περιοχή, με αποτελέσματα καταστροφικά τόσο για τη διαβίωση όσο και για τις παραγωγικές δυνατότητες της περιοχής.
Με βάση το παρελθόν αλλά και το παρόν του τρόπου εξορύξεων τόσο στην χώρα τους, όσο και στην Χιλή, την Παραγουάη και την Βολιβία, δεν φαίνεται να έχουν άδικο…
Στην Αργεντινή οι τοπικές αρχές έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν για την εκμετάλλευση και την προστασία των πλουτοπαραγωγικών πόρων της περιοχής.
Η κρατική εταιρία EMSE (Energía y Minerales Sociedad del Estado) για τη λειτουργία της οποίας είναι υπεύθυνη η επαρχία, υπέγραψε συμφωνία για την εγκατάσταση ορυχείου στην περιοχή Νεβάδος ντε Φαματίνα, με την καναδική εταιρία εξόρυξης Οσίσκο (Osisko Mining Corporation).
Οι αρχές προσπάθησαν να κρατήσουν μυστική την υπογραφή της συμφωνίας παρά τις καταστρεπτικές επιπτώσεις που θα έχει η εγκατάσταση ορυχείου στην περιοχή. Ο τοπικός πληθυσμός ξεσηκώθηκε αφού το ορυχείο προβλέπεται να εγκατασταθεί σε περιοχή η οποία θεωρείται εξαιρετικά ζωτική για την ύδρευση ολόκληρης της –άγονης και ημιάγονης σε σημαντικό ποσοστό- επαρχίας.
Η εξόρυξη χρυσού προϋποθέτει την χρησιμοποίηση τεράστιων ποσοτήτων νερού, το οποίο δεν βρίσκεται σε αφθονία στην επαρχία, ενώ η χρήση κυανιούχων αλάτων στις εξορύξεις περικλείει σοβαρό κίνδυνο για τον υδροφόρο ορίζοντα, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.
Όπως αναφέρουν τα ψηφίσματα των κατοίκων, η εταιρία κάποια στιγμή μετά από 10 ή 20 χρόνια θα εγκαταλείψει την περιοχή αφήνοντας τα όλα μολυσμένα, έχοντας καταστρέψει την φύση και μαζί με αυτήν κάθε δυνατότητα αειφορικής ανάπτυξης που αυτή προσφέρει στους κατοίκους (γεωργία, τουρισμός, κτλ.)
Επιπλέον οι κάτοικοι αναφέρουν ότι η οικονομία της ορεινής αυτής επαρχίας στηρίζεται σε τεράστιο βαθμό στην χρησιμοποίηση και σωστή διαχείριση των υδάτων, καθώς μέσω αυτών παράγονται τα περίφημα κρασιά της περιοχής, καθώς και άλλα αγροτικά προϊόντα (π.χ. φυστίκια, φουντούκια, λάδι, βαμβάκι, ροδάκινα, κλπ.) τα οποία αποτελούν μοναδική πηγή εισοδήματος για μεγάλο μέρος του τοπικού πληθυσμού.
Το ορυχείο θα είναι στο έδαφος και όχι στο υπέδαφος, δεδομένο που δημιουργεί επιπλέον περιβαλλοντικά προβλήματα και άμεσους κινδύνους για την δημόσια υγεία. Ένα από τα βασικά αιτήματα των κατοίκων, στον αγώνα των οποίων αρχίζουν να συμπαρίστανται και γειτονικές επαρχίες εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους, είναι η απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο, της εξόρυξης σε «ανοιχτά» ορυχεία.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η απομακρυσμένη Φαματίνα διαμαρτύρεται.
Το ορυχείο έχουν βάλει «στο μάτι» εδώ και χρόνια εταιρίες από ολόκληρο τον κόσμο. Είναι η τρίτη φορά που οι κάτοικοι προσπαθούν να σταματήσουν την εγκατάσταση ορυχείων στην περιοχή. Τις άλλες δύο φορές, προ πενταετίας, κατάφεραν να ανατρέψουν τα σχέδια της τοπικής κυβέρνησης που είχε συμφωνήσει αρχικά με μία καναδική και στην συνέχεια με μία κινεζική εταιρία.
Οι επιτυχημένες διαμαρτυρίες των κατοίκων ίσως να ήταν και ο βασικός λόγος που οι τοπικοί αξιωματούχοι προσπάθησαν να κρατήσουν την συμφωνία μυστική, εξαγριώνοντας όπως είναι φυσικό τους ντόπιους. Ο δήμαρχος της Φαματίνα, Ίσμαελ Μπορνταγκαράι, στην προσπάθειά του να βρει και να μελετήσει την «μυστική» σύμβαση συνάντησε κλειστές πόρτες από την πλευρά των αξιωματούχων της επαρχίας και είναι χαρακτηριστικό ότι ήταν η εταιρία (Οσίσκο) που τον προμήθευσε με ένα αντίγραφο της συμφωνίας.
Σε μία ιστορία που επαναλαμβάνεται χωρίς τέλος στην Χιλή, την Αργεντινή, την Παραγουάη και άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής, οι κυβερνήσεις υπογράφουν συμβάσεις με εξορυκτικές εταιρίες χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος.
Πρωτοπόρος σε αυτού του είδους των συμβάσεων ήταν το καθεστώς Πινοτσέτ στη Χιλή. Δεν ήταν το πρώτο που υπέγραφε συμφωνίες τέτοιου είδους, ήταν όμως η αρχή για την υπογραφή συμβολαίων στα οποία οι εταιρίες είχαν τον απόλυτο κυριολεκτικά έλεγχο στον τρόπο παραγωγής, απέναντι –και εν τέλει εναντίον- των τοπικών κοινωνιών. Οι συμβάσεις που υπέγραφε με τις εταιρίες, θύμιζαν τον τρόπο εκμετάλλευσης των ορυχείων από τους Ισπανούς κατακτητές 400 χρόνια πριν.
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα αυτών των συμφωνιών ήταν το νερό, καθώς κυβερνήσεις και εταιρίες δεν υπολόγιζαν την αλόγιστη σπατάλη τεραστίων ποσοτήτων νερού την στιγμή που οι τοπικές κοινωνίες υπέφεραν από λειψυδρία, δεδομένο το οποίο διατηρείται ακόμα και σήμερα ιδίως στη βόρεια Χιλή.
Στον βωμό της «ανάπτυξης με κάθε κόστος» (και για τους… λίγους) η αλόγιστη δράση των εταιριών μέσω της αμέριστης κυβερνητικής υποστήριξης δικτατορικών, αλλά και μετέπειτα δημοκρατικών καθεστώτων έχει επιφέρει τεράστια προβλήματα σε μία τεράστια περιοχή του λεγόμενου «νότιου κώνου» της Λατινικής Αμερικής:
α) στην ποιότητα και διάρκεια ζωής των κατοίκων,
β) στην τοπική βιοποικιλότητα,
γ) στην ποιότητα και την επάρκεια των διαθέσιμων υδάτινων πόρων.
Πηγές: Inter Press Service News Agency, Apoyemos al pueblo de Famatina, Greenpeace Argentina
Χάρτης: Η επαρχία Λα Ριόχα στην Αργεντινή (wikipedia)
Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
aris@solon.org.gr
