Η Χαρτογράφηση του οικονομικού ολοκληρωτισμού

Οι συμμετέχοντες στα ανά τον κόσμο κινήματα διαμαρτυρίας μπορεί να κάνουν λόγο για το «1% που ελέγχει το υπόλοιπο 99», αλλά το ποσοστό αυτό ίσως είναι ακόμη πιο μικρό.

Μία μαθηματική έρευνα του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης, αποκαλύπτει ότι μία μικρή “κάστα” επιχειρήσεων, κυρίως τραπεζών, ελέγχει το 40% και πλέον της παγκόσμιας οικονομίας. 

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι ελάχιστες εταιρίες και οργανισμοί κατέχουν τεράστιο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομικής πίτας. Λίστες με πολυεθνικές, των οποίων οι τζίροι ξεπερνούσαν κατά πολύ τους αντίστοιχους πλούσιων κρατών, δημοσιεύονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Η έρευνα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης με τίτλο “The Network of Global Corporate Control” αποκαλύπτει τον τρόπο σύνδεσης 37 εκατομμυρίων επιχειρήσεων και επενδυτών με 43.060 πολυεθνικές εταιρίες.

Επί της ουσίας πρόκειται για μία χαρτογράφηση των εταιρικών διασυνδέσεων ανά τον κόσμο (συνολικά 194 κράτη). Σύμφωνα με τους υπευθύνους της, Stefania Vitali, James B. Glattfelder και Stefano Battiston, πρόκειται για μία καταγραφή της «αρχιτεκτονικής του διεθνούς δικτύου» εταιρικών συνδέσεων.

Στον πυρήνα του χάρτη αυτού, βρίσκονται 1318 εταιρίες το ιδιοκτησιακό καθεστώς των οποίων σχετίζεται άμεσα με δύο ή περισσότερες εταιρίες.

Ο μέσος όρος αλληλεξαρτώμενων διασυνδέσεων κάθε μίας εκ των 1.318 αυτών εταιριών, είναι 20 άλλες εταιρίες.
Οι 26.000 και πλέον εταιρίες που σχηματίζονται από αυτό το πλέγμα, συγκεντρώνουν σύμφωνα με τα δεδομένα της έκθεσης το 60% και πλέον των παγκοσμίων κερδών, ενώ οι 737 μεγαλύτερες κατέχουν το 80% της παγκόσμιας αξίας των πολυεθνικών εταιριών.

Το μεγαλύτερο μέρος των εταιριών αυτών βρίσκονται πίσω από μία βασική μεγάλη εταιρία, μία «υπέρ-οντότητα» (“super-entity”), συνήθως τράπεζα ή χρηματοπιστωτικό οργανισμό, ο οποίος ελέγχει τη λειτουργία και καρπώνεται τα μερίσματα. Οι super-entities υπολογίστηκαν από την έρευνα σε 147 (βλ. λίστα παρακάτω).
Αυτές οι 147 οντότητες ελέγχουν (μαζί και μέσω και των υπόλοιπων εταιριών τους) το παγκόσμιο εταιρικό δίκτυο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40%, αν και δεν αποτελούν ούτε το 1% των εταιριών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης πάντως δεν θεωρεί απαραιτήτως κακή τη συγκέντρωση πλούτου σε τέτοια επίπεδα.
Αντιθέτως, θεωρεί καταστροφικό το φαινόμενο ντόμινο που δημιουργείται από τη στενή διασύνδεση των εταιριών, καθώς αν μία εταιρία αντιμετωπίζει προβλήματα πάσης φύσεως, αυτά εύκολα μπορούν να εξαπλωθούν σε μία ή και πολλές από τις αλληλοεξαρτώμενες εταιρίες/οντότητες.
Ο James Glattfelder, ένας εκ των τριών επικεφαλών της έρευνας, αναφέρει ότι αυτή η αλληλεξάρτηση έχει καταστήσει το παγκόσμιο εταιρικό σύστημα εξαιρετικά ευάλωτο προτείνοντας τη δημιουργία διεθνών αντιμονοπωλιακών νόμων, οι οποίοι μέχρι τώρα ισχύουν σε εθνικό μόνο επίπεδο (σ.σ. όπου ισχύουν και εφαρμόζονται). Ένα παράδειγμα των αδυναμιών που αναφέρει ο κ. Glattfelder αποτελεί η κατάρρευση της Lehman Brothers Holdings Inc η οποία προκάλεσε τριγμούς στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και η οποία θεωρούταν η 34η από τις 147 υπερ-οντότητες.

Υπάρχει μία παγκόσμια συνομωσία και ένα σχέδιο παγκόσμιας κυριαρχίας πίσω από όλα αυτά; Σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας όχι, καθώς η υπερσυγκέντρωση πλούτου δεν έχει γίνει με σκοπό διαφορετικό από αυτόν που το καπιταλιστικό σύστημα έχει στην καρδιά του, το κέρδος. Όταν μία εταιρία αγοράζει μία άλλη δεν το κάνει με σκοπό την κυριαρχία αλλά με αποκλειστικό σκοπό το κέρδος. Παρόλα αυτά οι συγγραφείς της έρευνας θεωρούν δεδομένο ότι με τέτοια συγκέντρωση οικονομικής ισχύος μια τέτοια θεωρία δεν θα ήταν αδύνατη.

Η έρευνα αποδεικνύει ότι η περιβόητη «ελεύθερη αγορά», δεν είναι παρά μία αυστηρώς ελεγχόμενη και μάλιστα από απειροελάχιστους φορείς και οντότητες αγορά. Και αποτελεί πιθανότατα και την απάντηση στο ερώτημα αρκετών για το πως η πολιτική και οι πολιτικοί έχουν «υποχωρήσει τόσο άτακτα» δίνοντας τη θέση τους στο περιβόητο 1%, όταν αυτό ελέγχει το 40% της παγκόσμιας οικονομίας.

Η λίστα των 50 μεγαλύτερων super-entities:

1. Barclays plc
2. Capital Group Companies Inc
3. FMR Corporation
4. AXA
5. State Street Corporation
6. JP Morgan Chase & Co
7. Legal & General Group plc
8. Vanguard Group Inc
9. UBS AG
10. Merrill Lynch & Co Inc
11. Wellington Management Co LLP
12. Deutsche Bank AG
13. Franklin Resources Inc
14. Credit Suisse Group
15. Walton Enterprises LLC
16. Bank of New York Mellon Corp
17. Natixis
18. Goldman Sachs Group Inc
19. T Rowe Price Group Inc
20. Legg Mason Inc
21. Morgan Stanley
22. Mitsubishi UFJ Financial Group Inc
23. Northern Trust Corporation
24. Société Générale
25. Bank of America Corporation
26. Lloyds TSB Group plc
27. Invesco plc
28. Allianz SE 29. TIAA
30. Old Mutual Public Limited Company
31. Aviva plc
32. Schroders plc
33. Dodge & Cox
34. Lehman Brothers Holdings Inc*
35. Sun Life Financial Inc
36. Standard Life plc
37. CNCE
38. Nomura Holdings Inc
39. The Depository Trust Company
40. Massachusetts Mutual Life Insurance
41. ING Groep NV
42. Brandes Investment Partners LP
43. Unicredito Italiano SPA
44. Deposit Insurance Corporation of Japan
45. Vereniging Aegon
46. BNP Paribas
47. Affiliated Managers Group Inc
48. Resona Holdings Inc
49. Capital Group International Inc
50. China Petrochemical Group Company

*Η έρευνα στηρίχθηκε στην βάση δεδομένων της Orbis για το 2007, εξού και η παρουσία της Lehman Brothers Holdings Inc

Δείτε εδώ την έρευνα (pdf)

(Πηγές: New Scientist, Government In The Lab, Swiss Federal Institute of Technology, Popular Science)
Φωτό:wikimedia

Διαβάστε σχετικά:
Πως στήθηκε η πυραμίδα συμμετοχικής και θεσμικής εκτροπής της αγοράς

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της Μ.Κ.Ο. Σόλων
aris@solon.org.gr