Περί πολιτικών ζόμπι (του Ulrich Beck)
«Εκεί όπου επενδύουν πολλές εταιρείες, εκεί ευημερούν οι εθνικές οικονομίες και αναπτύσσονται και ανθούν τα κόμματα και οι κυβερνήσεις που διευκολύνουν αυτές τις επενδύσεις.
Αυτές οι κυβερνήσεις στηρίζονται στις πολιτικές παράπλευρες συνέπειες των παγκόσμιων επενδυτικών πολιτικών των εταιρειών.
Και κατ’ αντίστροφο τρόπο, στρατηγικές τις οποίες συλλαμβάνουν και εφαρμόζουν από μακριά διοικητικά συμβούλια εταιρειών μπορούν εύκολα και οποιαδήποτε στιγμή να συντρίψουν τη νομιμότητα αυτών των κυβερνήσεων. Έτσι, πολιτικοί, κυβερνήσεις και κόμματα υποχρεώνονται όχι μόνο να αποδέχονται, αλλά και να δικαιολογούν όλο και περισσότερο, μπροστά σ’ ένα οργισμένο κοινό, τις συνέπειες αποφάσεων στις οποίες είχαν ελάχιστη ή και καμία συμμετοχή. Η εξασφάλιση της συναίνεσης για αποφάσεις που παίρνονται αλλού έχει γίνει με πολλούς τρόπους το κεντρικό καθήκον της εθνικής πολιτικής. Γι’ αυτό ακριβώς μεταβάλλεται σε πολιτική ζόμπι.
Αν εξετάσουμε αντεστραμμένα αυτό το επιχείρημα, οδηγούμαστε σ’ ένα ενδιαφέρον ερώτημα. Καλώς ή κακώς, ο σύγχρονος εθνικισμός ήταν το δημιούργημα του εθνικού καπιταλισμού. Θα μπορούσε ο σύγχρονος κοσμοπολιτισμός να είναι το δημιούργημα του παγκόσμιου καπιταλισμού;
Όλοι ξέρουμε την αντίθετη πιθανότητα, που είναι ότι καθώς ο παγκόσμιος καπιταλισμός λαμβάνει ακραίες μορφές, θα μπορούσε τελικά να καταστρέψει τις πηγές της πολιτισμικής πολλαπλότητας και τις προϋποθέσεις της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Δεν θέλω να μειώσω τη σημασία αυτής της πιθανότητας. Όμως, θέλω να θέσω το ερώτημα αν θα μπορούσε να επιδράσει ο παγκόσμιος καπιταλισμός στην κοσμοπολίτικη ανανέωση του κράτους κατά τον τρόπο που ο καπιταλισμός του δέκατου ένατου αιώνα τιθασεύτηκε για να ενισχύσει το έθνος-κράτος.
Θα ήταν δυνατό η υποπολιτική των αποφάσεων για επενδύσεις να σφυρηλατηθεί σε εργαλείο εξουσίας, το οποίο από τη μία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να επιβάλει κανόνες στον αχαλίνωτο καπιταλισμό και από την άλλη θα μπορούσε να χρησιμεύσει για να υποχρεώσει τα έθνη-κράτη να ανοιχτούν με την ευρεία, κοσμοπολίτικη έννοια του «ανοίγματος»;
Μπορούμε φανταστούμε ένα δίκτυο συνεργατικών κρατών που όχι μόνο έμαθαν πώς να ρυθμίζουν την παγκόσμια οικονομία, αλλά και πώς να μετατρέπουν τη δύναμη της για επενδυτική αποχή σε εργαλείο για την ενίσχυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης με τρόπο που να ξεπερνά τα διλήμματα, ένα δίκτυο το οποίο θα επωφελούνταν από τις ευκαιρίες στις οποίες προσφέρει η δεύτερη νεωτερικότητα; Ή απλώς επικαλούμαστε ψεύτικες ελπίδες και ψευδή συνείδηση;»
Απόσπασμα από το βιβλίο “Ελευθερία ή Καπιταλισμός” του Ούλριχ Μπέκ, από τις εκδόσεις Καστανιώτη
Ο Ούλριχ Μπεκ γεννήθηκε το 1944 στο Στολπ/Πόμερν και μεγάλωσε στο Ανόβερο. Ξεκίνησε τις σπουδές του στις νομικές επιστήμες το 1966, στο Φράιμπουργκ, αλλά γρήγορα άλλαξε κατεύθυνση και στράφηκε στην κοινωνιολογία, στη φιλοσοφία και στις πολιτικές επιστήμες φοιτώντας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, όπου και αναγορεύτηκε σε διδάκτορα της κοινωνιολογίας το 1972. Στη συνέχεια, και αφού είχε πάρει μέρος σε πολλά προγράμματα έρευνας και διδασκαλίας, το 1979-1980 εκλέχτηκε σε θέση καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ, με ειδίκευση στις οικονομικές και κοινωνικές επιστήμες και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης.
Το 1981 αρχίζει να εκδίδει το κοινωνιολογικό περιοδικό Soziale Welt. Κατέχει επίσης την έδρα του μαθήματος Κοινωνιολογία ΙΙ στο Πανεπιστήμιο του Μπάμπεργκ, ενώ έχει συνεργαστεί και με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε έρευνες σχετικές με τον τομέα δραστηριοτήτων του. Έχει πλούσιο επιστημονικό και συγγραφικό έργο, στο οποίο συγκαταλέγονται τα: “Risikogesellschoft, Die Erfindung des politischen”, “Kinder der Freiheit”, καθώς και οι υπό την εποπτεία του συλλογές κειμένων “Politic den Globalisierung” και “Perspektiven der Weltgesellschoft”.
Επιλογή-Επιμέλεια: Αλέξανδρος Μπέλεσης,
Mέλος της Μ.Κ.Ο. Σόλων
info@solon.org.gr
Διαβάστε επίσης: Ολοκληρωτισμός & Πολλαπλότητα της Κρίσης
Φωτό: wikimedia
