Ένα «ταξίδι» σε βαλιτσάκι με διπλό πάτο, ο ρακοσυλλέκτης και το φβ….
ΠΩΣ ΕΦΤΑΣΑΝ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ, 70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ, ΤΑ “ΚΡΥΦΑ” ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ (ΚΑΙ) ΣΤΟΝ ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ!
Κάθε μυθιστόρημα, κάθε παραμύθι, έχουν ως σημείο αναφοράς τη μυθοπλασία τους, θετική ή αρνητική, η οποία εγγράφεται συνήθως εις την σφαίρα του απραγματοποίητου, ως εξαιρετικού, πλην ουτοπικού ή αρνητικού, απωθητικού αντιστοίχως…
Εάν, όμως, συμβεί η πορεία της ζωής, ο χρόνος που τρέχει δίπλα στο βίο μας, χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί κατ’ ανάγκην, να μας καλεί κάποια στιγμή σε ένα αναπάντεχο ραντεβού…Τι γίνεται τότε;…
Είναι αυτό που μου συνέβη, παραμονή των Χριστουγέννων. Την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2020. Και αισθάνομαι τη μοναδική χαρά να το μοιρασθώ δημοσίως με άπειρη συγκίνηση…
Διότι αποτελεί το καλύτερο δώρο Χριστουγέννων που θα μπορούσε να μου επιφυλάξει η ζωή. Δώρο μονάκριβο και συγκλονιστικό, μία εμπειρία ανεπανάληπτη, συγκλονιστική δίχως άλλο. Σε ένα ταξίδι σε άλλους καιρούς για την Πατρίδα μας και τους ανθρώπους της, σε μία μαύρη εποχή, την οποία κανείς -από όποιο μετερίζι κι αν βρέθηκε τότε- δεν πρέπει να αναπολεί, πολλώ δε μάλλον να εύχεται ούτε και στον χειρότερο εχθρό του όσα τότε εκτυλίχθηκαν. Νόστιμον ήμαρ, άλλωστε, εδώ και χιλιάδες χρόνια πριν, από τα έπη του Ομήρου….
Έχουμε λοιπόν και λέμε την αυθεντική -πιό ακριβής δεν γίνεται- περιγραφή που ακολουθεί. Και είμαι βέβαιος ότι, όποιος θελήσει να διαβάσει όσα ακολουθούν, θα κατανοήσει την προσωπική μου χαρά και ιδιαίτερη τιμή, με την οποία διατυπώνονται όσα παρατίθενται…
Χαρίλαος Θρ. Μηχιώτης, 1914-2012
Διότι μάλλον είναι από «τα άγραφα» -όπως λέγεται- να σου δοθεί η δυνατότητα, το προνόμιο της τύχης, να «συναντήσεις» ξανά τον γεννήτορά σου. Τον πατέρα σου, Χαρίλαο Θρ. Μηχιώτη, που έφυγε από τη ζωή πριν 8 χρόνια, στις 19 Νοεμβρίου 2012. Σε κείμενά του (επιστολές-ποιήματα- σημειώσεις εκμάθησης Γαλλικών-προσωπικά ενθυμήματα κλπ) της περιόδου 1949-51 που έγραφε στο κολαστήριο του ‘Αη-Στράτη, εξόριστος εκείνης της ανώμαλης περιόδου, πριν τη γέννησή μου το Νοέμβριο του 1954. Και τα οποία έφθασαν σε εμένα εβδομήντα χρόνια μετά, με την ευγενική φροντίδα της Άντας Γανώση. Περιττό -αλλά και απαραίτητο, μαζί… – να πω και να της γράψω δημοσίως, πόσο θα της είμαι ευγνώμων εσαεί για το Χριστουγεννιάτικο δώρο του πατέρα μου, που δεν θα έφθανε σε εμένα παρά μόνο με τη δική της μοναδική φροντίδα και επιμέλεια. Ας είναι πάντοτε καλά…
Ιδού λοιπόν το «φιλμ» αυτής της μοναδικής εμπειρίας που μου χάρισε η ζωή:
Περασμένα μεσάνυχτα, στις 00:41 της Τρίτης, 13ης Οκτωβρίου 2020, με καλεί στο κινητό μου τηλέφωνο η Δώρα Πλάκα, σύζυγος του καλού μου φίλου και συναδέλφου Λουκά Δημάκα. Τι να θέλει τέτοια ώρα, είπα μέσα μου…
Μάκη, είδα στο fb την ανάρτηση της Άντας Γανώση, διαδικτυακής φίλης, η οποία αναζητεί κάποιον που να γνωρίζει τον Χαρίλαο Θρ. Μηχιώτη, προσωπικά ενθυμήματα του οποίου έχει στην κατοχή της, με έναν τρόπο ασ’ τα να πάνε. Της απάντησα αμέσως ότι γνωρίζουμε, ο Λουκάς κι εγώ, το γιό του, Μάκη Μηχιώτη, με τον οποίο είμαστε οικογενειακοί φίλοι. Της έδωσα τον αριθμό του τηλεφώνου σου και θα σε καλέσει εντός της ημέρας. Έχει βάλει σε πρόχειρη φωτογραφία μερικά από αυτά και είμαι βέβαιος ότι θα «αναγνωρίσεις» τον πατέρα σου….
Βεβαίως προσέτρεξα αυτοστιγμεί στην σχετική ανάρτησή της που μου εκοινοποίησε η Δώρα. Και «έπεσα» στον πατέρα μου, γνώρισα αμέσως τον γραφικό του χαρακτήρα. Και βεβαίως λαχταρούσα όσο τίποτε, να μιλήσω στην Άντα Γανώση. Σχεδόν δεν κοιμήθηκα το βράδυ…
Στις 10:09 της Τρίτης με καλεί από το σταθερό της τηλέφωνο η Άντα Γανώση…Απάντησα με το πρώτο κτύπημα, λέγοντας μέσα μου «ας είναι αυτή»…
Κύριε Μηχιώτη, καλημέρα. Είμαι η Άντα Γανώση, που σάς είπε η Δώρα Πλάκα. Μέσα από μία διαδρομή που κανείς δεν θα μπορούσε να φαντασθεί, έτυχε να είναι στα χέρια μου προσωπικά ενθυμήματα του εξόριστου στον Αη-Στράτη, Χαρίλαου Θρ. Μηχιώτη, της περιόδου 1949-1951, από τα οποία και έβγαλα κάποια στην πρόχειρη φωτογραφία που είδατε κι εσείς. Τα βρήκα στο διπλό πάτο σε ένα καφετί βαλιτσάκι που παρεβίασα και τα οποία πρέπει, βεβαίως, να φθάσουν σε εσάς, το γιό του, καθώς σάς ανήκουν. Αρκεί να τα βρώ, διότι τα ψάχνω και δυσκολεύομαι να τα εντοπίσω στο σπίτι μου, αλλά ελπίζω να ξαναπέσω σε αυτά…
Πώς κι έγινε αυτό, την ερώτησα σαστισμένος, αλλά και λυτρωμένος…
Κοιτάξτε, μού είπε η ΄Αντα Γανώση, το Νοέμβριο του 2016, δεν συγκρατώ πότε ακριβώς, έδωσα σε έναν ρακοσυλλέκτη στο Μοναστηράκι ένα χαρτονόμισμα των 5 €, προκειμένου να τού αγοράσω ένα μικρό καφετί βαλιτσάκι, σε σπασμένο καφετί χρώμα και κακοπαθημένο από την φθορά του χρόνου, που μου άρεσε…
Τι μπορεί να κρύβει ένας διπλός πάτος
Φθάνοντας σπίτι μου, άρχισα να το περιεργάζομαι και το άνοιξα. Μου προξένησε αμέσως εντύπωση ότι είχε πολύχρωμο καρφωμένο πάτο, σε αντίθεση με την εσωτερική ξύλινη επένδυση στο βαλιτσάκι. Με ένα μαχαίρι τον παρεβίασα, για να διαπιστώσω ότι κάτω από αυτόν κρυβόταν ένας θησαυρός κιτρινισμένων, των περισσότερων, χαρτιών από την πολυκαιρία. Τα ανέσυρα. Πολλά είχαν τις αναφορές Αη-Στράτης 1949-1951 και τις σημειώσεις ενός Χαρίλαου Μηχιώτη, εξόριστου τότε εκεί. Συγκέντρωσα κάποια από αυτά στη φωτογραφία που είδατε και χαίρομαι πολύ που τα ταυτοποιείτε κι εσείς ότι ανήκουν στον πατέρα σας, γι’ αυτό και θα φροντίσω να φθάσουν σε εσάς.
Αρκεί βεβαίως να τα βρώ, όπως και σας υπόσχομαι να το προσπαθήσω, ελπίζω σύντομα να έχετε νέα μου….
Πέρασε ο υπόλοιπος Οκτώβριος, πέρασε κι ο Νοέμβριος ολόκληρος και πλησίαζε προς το τέλος κι αυτός ο Δεκέμβριος, δίχως τα νεώτερα που επιθυμούσα να ακούσω από την πλευρά της Άντας Γανώση. Και σχεδόν είχα παραιτηθεί…Ώσπου την περαμένη Κυριακή, 20 Δεκεμβρίου 2020, στις 14:21 δέχθηκα κλήση, από έναν άγνωστο σε εμένα αριθμό κινητού τηλεφώνου..
Γειά σας, κύριε Μηχιώτη, είμαι ο Κίμων Βολίκας, σύζυγος της Άντας Γανώση και έχω στα χέρια μου από την ΄Αντα, όλο το φάκελλο με τα προσωπικά ενθυμήματα του πατέρα σας που είχε βρει στο καφετί βαλιτσάκι με το διπλό πάτο. Πότε θέλετε να συναντηθούμε να σας δώσω το φάκελλο;
Αύριο του απάντησα αμέσως και συμφωνήσαμε να περάσω από την οδό Καρνεάδου, από το γραφείο του. Λύθηκα αμέσως, η συγκίνηση με εκυρίευσε, μαζί και η ανυπομονησία. Θα ήταν μοναδική εύνοια της τύχης, λαχείο ανεκτίμησης αξίας, να γνωρίσω τον πατέρα μου πριν γεννηθώ, στην δική του περιπέτεια και της γενιάς του μετά την απελευθέρωση από τον κατακτητή. Όταν Έλληνες στράφηκαν εναντίον Ελλήνων σε έναν αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο, του οποίου οι «νικητές» θέλησαν να εξοντώσουν παντί τρόπω και μέσω τους «ηττημένους»…
Δεν είδα προσωπικώς τον Κίμωνα Βολίκα, ώστε να τον ευχαριστήσω το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας 21ης Δεκεμβρίου. Στάθμευσα σε δεύτερη σειρά στο σημείο της Καρνεάδου που μου υπέδειξε και μου ενεχείρισε έναν φάκελλο η γραμματεύς του, ο ίδιος δεν ήταν εκεί. ΄Ανοιξα το φάκελλο και βρήκα μέσα ένα δεύτερο φάκελλο που έγραφε «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΜΗΧΙΩΤΗΣ 1949-1951».
Δεν υπερβάλλω γράφοντας ότι ανελλιπώς αυτές τις ημέρες και για πολύ καιρό ακόμη θα μελετώ τα προσωπικά ενθυμήματα του πατέρα μου, Χαρίλαου Θρ. Μηχιώτη, εκείνης της ανώμαλης περιόδου, πριν εγώ γεννηθώ και πριν καν παντρευθεί με τη μητέρα μου, Ελένη Καραμήτσα. Ο γάμος τους έγινε στις 25 Μαρτίου 1952, όταν είχε αποφυλακισθεί από τον Άη-Στράτη.
Και ποιός, άλλωστε, θα παρέμενε ασυγκίνητος μπροστά σε τέτοια κιτρινισμένα από τη πολυκαιρία χαρτιά, κάποια δυσανάγνωστα ή και διόλου αναγνώσιμα, όπως αυτά που βρήκα στο φάκελλο που έφθασε σε εμένα από την Άντα Γανώση την οποία και θα ευγνωμονώ δια βίου, της μορφής π.χ.:
- Ολοκληρωμένη ποιητική συλλογή με τον τίτλο «ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΗΡΩΪΚΟ ΚΑΙ ΝΕΚΡΩΣΙΜΟ-του αδελφού μου» σε ιδιόχειρη καλλιγραφική αυτο-έκδοση, σχεδόν σε άριστη κατάσταση παρά τα 70 χρόνια που έχουν περάσει έκτοτε, στην τελική της διατύπωση σε 44 ποιήματα σε 839 στίχους. Ο αδελφός του πατέρα μου Φείμης (Σεραφείμ) του οποίου και φέρω το όνομα βρήκε το θάνατο, ως μαχητής του ΔΣΕ στα βουνά της Πίνδου, χωρίς ποτέ να βρεθεί το σώμα του.
- Επιστολές της μητέρας μου προς «Κον Χαρίλαον Μηχιώτην, Γ΄ Τομέα, ‘Αγιον Ευστράτιον»
- Σχέδια επιστολών προς την αδελφή του, Λενιώ, πολιτική πρόσφυγα στη Ρουμανία για 26 χρόνια, από όπου επέστρεψε στην Πατρίδα μόλις το 1966, κηρυχθείσα προηγουμένως άπατρις, διότι τής είχαν αφαιρέσει την ιθαγένεια.
- Ιδιόχειρες σημειώσεις μαθημάτων Γαλλικής
- Σχέδια αιτήσεων αποφυλάκισης
- Άλλα ποιήματα και λογοτεχνικές αναλύσεις
Και κάτι τελευταίο για όσους δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τί εσήμαινε κολαστήριο του Αη-Στράτη: Αξιώθηκα να επισκεφθώ το νησί το καλοκαίρι του 2003, συνοδεύοντας τον τότε Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας, Θεόδωρο Κοτσώνη, του οποίου ήμουν συνεργάτης. Στις παρυφές και τις πλαγιές ενός άγριου βουνού που το έδερναν οι ισχυροί άνεμοι «λειτουργούσε» -εκείνους τους μαύρους καιρούς- μία αποθήκη ανθρώπων σε άθλια πλινθόκτηστα κτίσματα, όπου τους έστελναν για να τους τιμωρήσουν ως «αμετανόητους», καθώς δεν δέχθηκαν να υπογράψουν «δήλωση». Περπάτησα, τότε, για λίγο στο σημείο και παρ’ ότι είχαν περάσει «50 και» χρόνια από τότε, τα υπάρχοντα ακόμη ερείπια δεν άφηναν καμία αμφιβολία για το κολαστήριο εκεί των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων.
Στο βαλιτσάκι αυτό, λοιπόν, που έχω συγκρατήσει από τον πατέρα ότι τον ακολουθούσε στις πεντάχρονες εξορίες και για το οποίο θυμάμαι να μου ομιλεί κατά καιρούς, έχουν διασωθεί προσωπικά του ενθυμήματα από την εκτόπισή του στον Αη-Στράτη. Και το οποίο έφθασε σε εμένα -70 χρόνια μετά!…- μόλις την περασμένη Δευτέρα, με αυτόν που τα έγραψε να έχει φύγει από τη ζωή…
Και όπως γράφει ο Χαρίλαος Θρ. Μηχιώτης στην αίτηση αποφυλάκισής του που διαβάζω αυτή τη στιγμή (σε μεταφορά σε γραφή μονοτονική): «..Ευελπιστώ ότι μετά τετραετίαν ολόκληρον και διότι επί τέλους ηρέμησεν η πατρίς μας, αι αρμόδιαι αρχαί και η Δευτεροβάθμιος Β.Δ.Α.Ν. Αττικής είς ην προσφεύγω θελήσει με δικαιώσει και θα με αποδώσουν εις την καταστραφείσαν οικογένειάν μου. Ουδεμία αιτιολογία περί “επικινδύνου” είναι δίκαιον να ισχύσει. Ειργάσθην πάντοτε παρρησία και μόνον το φως γνωρίζει τις πράξεις μου. Η πολιτεία έχει νόμους και αστυνομικά όργανα και δύναται να ελέγχει τας πράξεις των πολιτών, προβαίνουσα εις κυρώσεις, όπου σημειωθεί παράβασις. Εις την περίπτωσίν μου ουδεμία υπάρχει παράβασις εις το παρελθόν, γεγονός το οποίο δύναται να παράσχει το μέτρον κρίσεως εις το μέλλον. Ουδέποτε είχον προσωπικούς εχθρούς. Και σήμερον πιστεύω ότι ουδείς θα είχε να μοι προσάψει και το παραμικρόν διά το πρόσωπόν μου. Και θέλω να πιστεύω ότι το γεγονός αυτό θα αναγνωρισθεί και θα δικαιωθώ επί τέλους και ότι η επιτροπή σας θέλει μου απονείμει το δίκαιον και παύσει την κράτησίν μου, μακράν των γονέων μου, εχόντων απόλυτον προστασίαν…»
Θέλω να σου πω, πατέρα, είναι ότι η «ΚΑΣΤΑΛΙΑ» σου που εσύ ίδρυσες, επιστρέφοντας από τις εξορίες είναι σε καλά χέρια, στο τέκνο σου, και ότι η ποιητική συλλογή για τον αδελφό σου, Φείμη, θα τύχει της καλύτερης δυνατής επιμέλειας και φροντίδας, ώστε να κυκλοφορήσει τον επόμενο χρόνο, σπονδή στην οριστική καταλλαγή των παθών και την ανέφελη, δημοκρατική λειτουργία αυτής της Πατρίδας, σε δρόμους σύνεσης, αμοιβαίου σεβασμού των πάντων, τελικώς υποδειγματικής συντεταγμένης πορείας.
Ευχαριστώ πολύ, όσους μου έδωσαν την ευχέρεια, γνωστούς και αγνώστους, να φθάσουμε σε αυτή την εξαιρετική ημέρα.
«Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων», όπως συνήθιζε να λέγει ο Χαρίλαος Θρ. Μηχιώτης, για να το αποδώσω και εγώ σε Εκείνον, όπως του πρέπει…
Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης,
26 Δεκεμβρίου 2020