Ποιμαντική της Ναυτιλίας: Πνευματική μέριμνα για τον άνθρωπο της Θάλασσας
Μετά την επιτυχημένη πορεία που είχε το Σεμινάριο, που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών Ναυτικών Μελετών, στην Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς και συγκεκριμένα στους φιλόξενους χώρους της Ευαγγελίστριας, στο πλαίσιο του καταξιωμένου ετήσιου προγράμματος «Ενορία Εν Δράσει», αισθανόμαστε την ανάγκη να γράψουμε κάτι ενημερωτικό για την συμβολή μας σε αυτήν την πρότυπη, πιλοτική και πρωτότυπη επιμορφωτική δράση.
Κατά γενική ομολογία το Σεμινάριο αποτέλεσε μία πρωτότυπη προσπάθεια ανάπτυξης αυτού του πεδίου της ποιμαντικής, ειδικά σε μια χώρα που η ναυτιλία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της βιομηχανίας της.
Η θεματολογία του Σεμιναρίου υπήρξε στοχευμένη και εμπεριστατωμένη, ώστε οι συμμετέχοντες να λάβουν ουσιαστικές γνώσεις, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης επιμόρφωσης και εξειδίκευσης αλλά και σε κάθε ευκαιρία πρακτικής εφαρμογής, να διαθέτουν τα προσόντα, για την άσκηση αυτής της ιδιαίτερης μορφής Ποιμαντικής της Ναυτιλίας και διακονίας του «Ναυτιλλομένου πλησίον», με επαγγελματισμό.
Μετά, λοιπόν, τη συμβολή μας στην οργάνωση του Προγράμματος, κατόπιν ήρθε η ώρα να διδάξουμε τα εξής μαθήματα:
• Ποιμαντική του Ναυτικού
• Εκκλησιαστικά σύμβολα και ναυτική ορολογία – Επικοινωνιακή αξιοποίηση.
• Συμβουλευτική Ποιμαντική της Ναυτικής Οικογένειας.
• Ναυτική Ποιμαντική του μέλλοντος – Ποιμαντική της Θάλασσας.
• Ψυχική Επιβίωση εν πλω.
Γενικότερα, η θάλασσα ασκούσε ανέκαθεν, και ασκεί και σήμερα, μια γοητεία στους Έλληνες, που έχει τις ρίζες της στα βάθη των αιώνων. Ένας λαός που ζει κοντά στη θάλασσα, που αναπνέει τον αέρα της, που τρώει ψωμί από τη θάλασσα, είναι επόμενο να χαρακτηρισθεί από τη σχέση αυτή και να περιστρέφεται γύρω από το υγρό στοιχείο.
Πέρα, όμως και εκτός από τα … λογοτεχνικά, τα ωραία ή τα δυσάρεστα, υπάρχει μία πραγματικότητα, που καλούμαστε να διακονήσουμε, ως Έλληνες Χριστιανοί. Εννοούμε, φυσικά, τον ίδιο τον ναυτικό, ως ψυχοσωματική οντότητα, που βιώνει έντονες καταστάσεις κάτω από άκρως στρεσογόνες συνθήκες.
Ως συνέχεια αυτής της πραγματικότητας και συνέπεια της κατάστασης, που διαμορφώνεται, δημιουργήθηκε το πρόγραμμα «Ποιμαντική της Ναυτιλίας». Και βρισκόμαστε, έτσι, στην ευχάριστη θέση να ασχοληθούμε ουσιαστικά με τον ναυτικό, την ναυτική οικογένεια, τη ναυτοσύνη και τη θάλασσα, αλλά και την ψυχολογία, που διέπει όλες αυτές τις σχέσεις. Πίσω, λοιπόν, από την έννοια αυτή της Ναυτιλίας, και την ενασχόλησή μας με την τόσο παραγκωνισμένη στις μέρες μας Ποιμαντική της, βρίσκεται φυσικά ο άνθρωπος. Βασικά, ο Ναυτικός.
Για μια επιτυχημένη Ποιμαντική της Ναυτιλίας πρέπει ως συμμετέχοντες στην διακονία αυτή να αγαπάμε τον άνθρωπο και ιδίως στην περίπτωση αυτή τον Ναυτικό. Να εκτιμούμε τον κόπο του, την δουλειά του, την απόφασή του να «θαλασσοπορευτεί».
Μιλώντας για Ποιμαντική της Ναυτιλίας ή Ναυτική Ποιμαντική θεωρούμε πως βρισκόμαστε σε μία ενότητα μιας ευρύτερης θεματικής. Πιστεύουμε πως μπορούμε να διευρύνουμε την οπτική μιλώντας για μία «Ποιμαντική της Θάλασσας». Σε θεωρητικό πλαίσιο τον όρο «Ποιμαντική της Θάλασσας» δεν τον αναφέρουμε από κάποια ιδιοτροπία ή κάτω από το άγχος τής … πρωτοτυπίας. Για να γίνει πιο σωστά και μεθοδολογικά η επεξεργασία του υλικού μας θεωρούμε πως η Θάλασσα είναι ένα τεράστιο πεδίο, που δεν θα πρέπει να το περιορίσουμε (και πάλι μεθοδολογικά) αποκλειστικά στη Ναυτιλία.
Οδηγούμαστε έτσι αναπόφευκτα να κάνουμε την αναφορά μας στο Υγρό Στοιχείο, θέλοντας να αποκαλύψουμε την πλήρη έκταση που μπορεί να καταλάβει η Ποιμαντική της Θάλασσας και όντως να θεωρήσουμε ως υποκατηγορία την Ποιμαντική της Ναυτιλίας:
Ι. Ως προς το Υποκείμενο, για αυτούς που ταξιδεύουν:
α) εξ επαγγέλματος
β) εξ άλλης ανάγκης (για αναψυχή/για μεταφορά).
ΙΙ. Ως προς την τοποθεσία, για αυτούς:
α) που βρίσκονται μέσα στη Θάλασσα και
β) αυτούς που βρίσκονται κοντά σε Θάλασσα (πχ. Παραθεριστές,
οικογένειες Ναυτικών, επιρροή των νησιωτών από τον τουρισμό κλπ).
Έχουμε ιδιαίτερη μέριμνα λοιπόν για τα Πλοία:
α) Τα Εμπορικά (εξωτερικού-εσωτερικού) και
β) Τα Τουριστικά [ταξίδια μικρής διάρκειας – κρουαζιέρες – μεγάλης διάρκειας (ως μέσα συγκοινωνίας)]
Εν τέλει, ως προς τα μεγάλα πλοία μπορούμε ίσως να χρησιμοποιήσουμε την εικόνα ενός μικρού χωριού (ανάλογα με τη διάρκεια του ταξιδιού, παρουσιάζονται διάφορες ανθρώπινες ανάγκες και όχι μόνο της διατροφής αλλά και της ψυχαγωγίας, της ψυχικής ανθεκτικότητας κλπ.)
Υπάρχει βέβαια και η μορφή του Πολεμικού Ναυτικού ή του Λιμενικού-Ακτοφυλακής, αλλά είναι άλλοι οι υπεύθυνοι και διαφορετικές οι δομές. Συνοπτικά, από τα πιο πάνω προκύπτει μία τριμερής δομή της Ναυτικής Διαποίμανσης.
Έχουμε έτσι μια ειδική ταξινόμηση, που βοηθά στην επιμέρους δόμηση της ύλης:
Ποιμαντική των Ναυτικών (ποντοπόρων, σκαφών κλπ)
Ποιμαντική των Ταξιδιωτών (κρουαζιέρας)
Ποιμαντική της Ναυτιλίας στην ξηρά (εργαζόμενοι στα λιμάνια – ναυτική οικογένεια κλπ, νησιώτες).
Στο πλαίσιο της πνευματικής συνδρομής της Εκκλησίας και της Θεολογίας σε αυτόν τον χώρο της Ναυτοσύνης, ένας από τους βασικούς στόχους είναι η υλοποίηση και λειτουργία ενός Κέντρου Ποιμαντικής της Ναυτιλίας.
Ο μεγάλος όμως και πραγματικός στόχος είναι όλη η προσπάθεια να μην γίνεται αποσπασματικά, ευκαιριακά, αυτοσχεδιαστικά. Δεν είναι προσωπικό μας στοίχημα, η παρουσία της Εκκλησίας στην ψυχή του κάθε ανθρώπου. Είναι εκκλησιαστική υπόθεση, και θα πρέπει να μάθουμε να είμαστε σοβαροί. Κι αν κάποιος, ακτιβιστικά, θελήσει να ανέβει σε ένα πλοίο και να αρχίζει να μοιράζει θρησκευτικά φυλλάδια και Αγίες Γραφές, ας το κάνει. Όμως, τι θα καταφέρει; Μήπως, αν δεν σκανδαλίσει, δεν νευριάσει τους άλλους, απλώς να περάσει ως γραφικός και η ενέργειά του θα μείνει ένα περιστατικό άνευ αξίας. Και αξίζει ο τρόπος αυτός, αν κάνει επιφυλακτικούς ή και αρνητικούς τους ανθρώπους απέναντι σε άλλες, σοβαρές και οργανωμένες προσπάθειες της Εκκλησίας; Αν είναι, λοιπόν, να γίνει κάτι, ας γίνει, συλλογικά δηλαδή εκκλησιαστικά, ώστε να έχει αποτέλεσμα και συνέχει η κάθε τέτοιου είδους ποιμαντική διακονία.