Βοδονίτσα ή αλλιώς Μενδενίτσα: Ένα χωριό, μια ιστορία
Η Μενδενίτσα (Βοδονίτσα) είναι ένα χωριό του νομού Φθιώτιδας, το οποίο υπάγεται στον δήμο Μώλου-Αγίου Κωνσταντίνου.
Το χωριό βρίσκεται νοτιοδυτικά του Μώλου, σε απόσταση περίπου 34 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πρωτεύουσας του νομού, που είναι η Λαμία. Βρίσκεται βόρεια στις απολήξεις του όρους Καλλιδρόμου και έχει υψόμετρο περίπου 535 μέτρα. Ως επαρχία βρίσκεται στον νομό Λοκρίδος, αλλά ως περιφέρεια ανήκει στο νομό Στερεάς Ελλάδας. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για το κάστρο το οποίο διαθέτει και που καλλωπίζει το χωριό αλλά και τα γύρω χωριά, με την δική του ιδιαίτερη ομορφιά. Μικρά μαγαζάκια κάθε λογής περιστρέφονται γύρω της, καφετέριες, ταβέρνες με παραδοσιακή μεσογειακή κουζίνα, αλλά και από όλο τον κόσμο και τέλος αρχαιολογικοί χώροι, που μαγεύουν κάθε λογής άνθρωπο από όλα τα μέρη της Ελλάδος. Για τους ντόπιους η Μενδενίτσα αποτελεί τρόπος περισυλλογής και ηρεμίας συνδυάζοντας πάντα το καλό φαγητό και την διασκέδαση.
Πανοραμική όψη ολόκληρης της Μενδενίτσας
Η ονομασία της
Η ονομασία της Μενδενίτσας είναι μεταγενέστερη και η πλέον επίσημη ονομασία της. Επί οθωμανικής περιόδου, η κύρια ονομασία ήταν Μπουντουνίτσα έπειτα διαφοροποιήθηκε στον Μεσσαίωνα σε Βοδονίτσα ή Βουδουνίτσα.
Επιρροή ποιητών
Το κάστρο της Βοδονίτσης, όπως συχνά αποκαλείτο, αποτέλεσε σημαντική πηγή έμπνευσης για πολλούς συγγραφείς αλλά και ποιητές, είτε ξένους, είτε Έλληνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα Έλληνα ποιητή αποτελεί ο Θ. Λοκρόζος, ο οποίος εμπνεύστηκε από το κάστρο της Μενδενίτσας και την ιστορία της κι έγραψε ένα ποιήμα με τίτλο: Στο κάστρο της Μενδενίτσης.
Αγναντερό και όμορφο της «Βοδονίτσης» κάστρο
σαν σ’ αντικρύζω τες αυγές τα βράδυα σαν σε βλέπω
τότε που ο ήλιος στοργικά χρυσίζει τες πλευρές σου,
τότε που τ’ Αλαφοβουνιού τ’ απόσκια σε δροσίζουν,
τότε που του Μαλιακού τ’ αγέρι σε χαϊδεύει
τότε που μιας εργατιάς τραγούδι σε γλυκαίνει.
Ω! πόσος κόσμος θεϊκός μέσα μου αναγεννιέται
παληά σου χρόνια ιπποτικά στο νου μου αργοδιαβαίνουν
βλέπω τους πύργους σου ψηλούς την όψι σου αιθέρια
και τους τρανούς αρχόντους σου να λάμπουν μεσ’ τ’ ασήμι.
Και όταν το σκιάχτρο σούρουπο ξαπλώνεται τριγύρω
και κάθε πόδι ανθρώπινο δεν στέκεται σιμά σου
συχνοπετούν φαντάσματα στο βλοσυρό σου φρύδι
και ίσκιοι αναρίθμητοι χορεύουν στο πλευρό σου
κι’ οι Κουκουβάγιες … οι φρουροί τ’ αχνού σου μεγαλείου
ενώνουνε το κλάμα τους με τη λαλιά του Γκιώνη,
ω τότε πάλι χαιρετώ τη ζηλευτή σου δόξα
της Βενετιάς αγύριστα …. πλούτη και μεγαλεία!
-Θάνος Λοκρόζος
Όψη του κάστρου από το πλάι
Το κάστρο
Το κάστρο της Μενδενίτσας ή Βοδονίτσας βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του όρους Καλλιδρόμου, στην κορυφή ενός λόφου που δεσπόζει ένα στρατιωτικό πέρασμα, αυτό της «Κλεισούρας», η οποία είναι και ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις Θερμοπύλες και την Αμφίκλεια.
Το κάστρο δημιουργήθηκε κατά την ίδρυση της Μαρκιωνίας της Βοδονίτσας, από έναν Λομβαρδό ιππότη επονομαζόμενο ως G. Pallavicini, το 1204. Θεμελιώθηκε πάνω ακριβώς από τα ερείπια της αρχαίας πόλης των Φρυγών. Το κάστρο όπως και άλλα οχυρωτικά έργα ήταν τα πρώτα που κατασκεύασαν οι Φράγκοι και παρέμειναν στην Στερεά Ελλάδα, με σκοπό να παρεμποδίσουν την επεκτατική πολιτική του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Έπειτα, το κάστρο καταλήφθηκε από τους Τούρκους το 1414.
Οι Pallavicini κυβέρνησαν τη Βοδονίτσα ως το 1358, οπότε με το θάνατο της Gullielma, τελευταίας γόνου της δυναστείας, η μαρκιωνία πέρασε στην βενετική οικογένεια των Zorzi και στην προστασία της Δημοκρατίας της Βενετίας, που κατείχε τότε την Εύβοια. Η διείσδυση, από την άλλη πλευρά, των Οθωμανών στην ευρύτερη περιοχή έγινε μόνιμη από το 1393, όταν ο σουλτάνος Βαγιαζήτ ο Κεραυνός κατέλαβε τις Νέες Πάτρες (Υπάτη) και τα Σάλωνα (Άμφισσα). Το μικρό κρατίδιο της Βοδονίτσας δεν θα μπορούσε να αντισταθεί για μεγάλο διάστημα στις επεκτατικές τους βλέψεις. Το Κάστρο έπεσε για πρώτη φορά στους Τούρκους το 1410, μετά από πολύμηνη και ηρωική πολιορκία, χάρις όμως σε μία συνθήκη ειρήνης μεταξύ της Βενετίας και των Οθωμανών επιστράφηκε ένα χρόνο αργότερα στον μαρκήσιο Nicolò, με τον όρο να καταβάλει φόρο υποτέλειας στους νικητές.
Επιστροφή των Τούρκων
Οι μέρες της Βοδονίτσας ήταν πλέον μετρημένες. Οι Τούρκοι επανήλθαν στην περιοχή κατά τις αρχές του καλοκαιριού του 1414, με ισχυρές δυνάμεις. Αβοήθητος από την πατρίδα και προστάτιδά του Βενετία, που ενδιαφερόταν να διασφαλίσει πρωτίστως την Εύβοια και τα εκεί εμπορικά συμφέροντά της, ο τελευταίος μαρκήσιος δεν είχε τη δύναμη να προβάλει ικανή αντίσταση και το Κάστρο αλώθηκε στις 20 Ιουνίου.
Οι κατακτητές γκρέμισαν εν μέρει τα τείχη του για να το αχρηστεύσουν, όπως συνηθιζόταν τότε. Ο Nicolò Zorzi προσέφυγε στη Βενετία και προσπάθησε να κινητοποιήσει τη Δημοκρατία, για να ανακτήσει το φέουδό του. Πράγματι, στο πλαίσιο μιας νέας συνθήκης με τον σουλτάνο το 1416, οι Βενετοί πέτυχαν να του επιστραφεί το Κάστρο, αλλά η συμφωνία δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Στον τελευταίο μαρκήσιο παραχωρήθηκε από τους συμπατριώτες του η βενετική κτήση του Πτελεού, στη Μαγνησία, όπου πέρασε τα επόμενα χρόνια του, απαρνούμενος μάλιστα τα δικαιώματά του επί της Βοδονίτσας, τα οποία εκχώρησε σε ένα θείο του.
Και η ιστορία δεν σταματά εκεί, αλλά συνεχίζεται στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, όπου το κάστρο πολιορκήθηκε από τον οπλαρχηγό Δυοβουνιώτη και λίγες μέρες αργότερα παραδόθηκε εξ ολοκλήρου στους Έλληνες. Οι Τούρκοι στρατηγοί και ο τούρκικος λαός σφαγιάστηκε.
Πανοραμική όψη του Κάστρου
Σχολείο Μενδενίτσας
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και το ιστορικό κτήριο του Σχολείου της Μενδενίτσας, που κατασκευάστηκε για πρώτη φορά την περίοδο του 20ου αιώνα και φιλοξένησε χιλιάδες παιδιά σε κάθε τάξη. Το σχολείο «χτυπήθηκε» από τα πυρά των Γερμανών κατά την Γερμανική κατοχή και έπειτα ξανά δημιουργήθηκε με δαπάνη του τέως Βασιλέως Παύλου. Πολλοί είναι εκείνοι οι μαθητές που θυμούνται ακόμη και σήμερα τα ξέγνοιαστα χρόνια του σχολείου τους. Βέβαια, σήμερα το σχολείο δεν βρίσκεται υπό λειτουργία, αλλά φιλοξενεί χιλιάδες παιδιά στο προαύλιο του, στο οποίο έχει δημιουργηθεί παιδική χαρά. Το σχολείο μετά από τόσα χρόνια πλημμύρισε από χιλιάδες παιδικά γέλια και χαμόγελα.
Εσωτερική, κεντρική πλευρά του Κάστρου
πηγή: maxmag.gr
