Μηνύματα και συμβολισμοί της τελευταίας περιοδείας Ομπάμα σε δύο Ηπείρους και τρεις πρωτεύουσες…
Με την τελευταία διεθνή περιοδεία του απερχομένου Προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα σε δύο ηπείρους και τρείς πρωτεύουσες, μπορούμε να επιχειρήσουμε ασφαλώς, κάποιες πρώτες αποτιμήσεις γιά τη δυναμική της, σε ένα περιβάλλον παγκοσμιοποίησης διεθνώς, πολύ πέραν βεβαίως των ορίων της ΕΕ.
Διότι στη λογική της παγκοσμιοποίησης κινείται και η Σύνοδος Κορυφής των 21 χωρών που μετέχουν στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (με τη συμμετοχή –σημειωθήτω-και των Προέδρων Ρωσίας-ΛΔ Κίνας), όπως και αυτής της Συμφωνίας των 11 χωρών του Ειρηνικού, που πραγματοποιούνται στο Περού, με την τελευταία Συμφωνία, ωστόσο, να είναι υποψήφια προς καταγγελία από τις ΗΠΑ, άμα τη αναλήψει των καθηκόντων από τον επόμενο ένοικο του Λευκού Οίκου, Ντόναλντ Τραμπ, όπως έχει πει προεκλογικώς.
Και είναι γιά τέτοιους μείζονος σήμασίας λόγους που ο Πρόεδρος Ομπάμα παραγματοποιεί αυτές τις διαδοχικές του επισκέψεις, με χαρακτήρα διόλου ή ελαχίστως «διμερή», όπως έσπευσαν κάποιοι να προεξοφλήσουν, ώστε να καλλιεργήσουν το κατάλληλο έδαφος γιά την συνεχεία υποβάθμισή τους. Πολλά δε μάλλον διότι παραδίδει τα «κλειδιά» του Λευκού Οίκου στις 20 Ιανουαρίου 2017, πλην όμως «ξεχνώντας» ότι ο παράγων χρόνος στην πολιτική δεν πρέπει να προσμετράται μόνον από τη διάρκειά του, αλλά από την πυκνότητα ή/και την ουσία όσων μπορεί να περικλείσει σε διάστημα ακόμη και 60 ημερών!
Αρχίζοντας από την πρώτη επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα, οι πληροφορίες έγκυρων δημοσιογράφων από Αμερικανικές διπλωματικές πηγές προσδιορίζουν, ότι η διήμερη επίσκεψη του Προέδρου των ΗΠΑ στην Ελλάδα είχε αρχίσει να συζητείται από τον περυσινό Ιούνιο στην Ουάσιγκτον. Ο αρχικός σχεδιασμός, υπό την προϋπόθεση ότι η Κλίντον θα είχε αναδειχθεί ως επόμενη πρόεδρος στις εκλογές της 8ης Νοεμβρίου 2016, ήταν ο πρόεδρος Ομπάμα και η Κλίντον, ως άρτι εκλεγείσα πρόεδρος, να πραγματοποιήσουν μαζύ αυτό το ταξίδι, απερχόμενος πρόεδρος ο πρώτος και η δεύτερη επόμενη πρόεδρος, σε ένα ταξίδι υψηλού συμβολισμού.
Βεβαίως ο Πρόεδρος Ομπάμα ήλθε μόνος στην Αθήνα, την περασμένη Τρίτη. Είναι σαφές, πλέον, όπως αποσαφηνίζεται η εικόνα μετά από τις καταιγιστικές εξελίξεις, ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ επέλεξε την Αθήνα ως πρώτο σταθμό για το τελικό του ταξίδι στο εξωτερικό, πριν παραδώσει στον αντικαταστάτη του Ντόναλντ Τραμπ, για δύο βασικούς λόγους, όπως τους εξήγησε και ο ίδιος:
–Πρώτον, διότι από την Ελλάδα, λίκνο της Δημοκρατίας (από την Πνύκα ήταν ο αρχικός προγραμματισμός που αργότερα άλλαξε γιά το Ίδρυμα Νιάρχου) ήθελε να σκιαγραφήσει το δικό του δόγμα, ας το πούμε «δόγμα Ομπάμα», απόσταγμα της οκταετούς προεδρικής του θητείας. Βάσει αυτού του «δόγματος», οι ανοικτές κοινωνίες οδηγούν σε ισχυρότερες Δημοκρατίες, οι οποίες θα πρέπει, όμως, να διασφαλίζουν όλα τα αγαθά, όλες τις προδιαγραφές μιάς σύγχρονης Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται μία στροφή στο αφήγημα των σημερινών καιρών ως προς την παγκοσμιοποίηση, ώστε να αντιμετωπισθούν οι σοβαρές ανισότητες με τις οποίες αυτή έχει συνδεθεί, μέσω γενναίας στροφής. Άλλωστε, αυτό ακριβώς το θέμα, μέσω αυτής της αρνητικής διάστασης, την πλήρωσαν ακριβά οι Δημοκρατικοί στις εκλογές στις ΗΠΑ, και,
–Δεύτερον, ο Πρόεδρος Ομπάμα επέλεξε να επισκεφθεί στην Ευρώπη, όπου έχει στραμμένο το ενδιαφέρον του, σε δύο πόλους: τον πολύ ισχυρό πόλο που είναι το Βερολίνο, όπου βρίσκεται από το βράδυ της Τετάρτης, και τον αδύναμο κρίκο, την Ελλάδα, η οποία, ωστόσο πρέπει να παραμείνει στην Ευρώπη και να τα καταφέρει προς τούτο βοηθούμενη καταλλήλως, αλλά και ολοκληρώνοντας η ίδια τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις , ώστε να πάρει μία ελάφρυνση χρέους, με στόχο και σκοπό να φέρει ανάπτυξη μέσω επένδύσεων. Ως προ αυτό το τετράπτυχο, διόλου άγνωστο στους περισσότερους εξ ημών σε αυτή τη χώρα, ο Ομπάμα υπήρξε σαφώς θετικός έναντι της χώρας μας, στην οποία και εξέφρασε την υποστήριξή του, όλως ιδιαιτέρως δε και στην κυβέρνηση Τσίπρα, σε σχέση με τα βήματα που έχει κάνει σε τέτοια κατεύθυνση, υπαρκτά μεν, πλην ημιτελή ή και κάποια ακόμη εν εκκρεμότητι.
Τώρα, ως προ το «αντι-δόγμα Τραμπ», ας το πούμε έτσι γιά την οικονομία των λέξεων, αυτό δεν το έχουμε δει, αποτελεί ζητούμενο, άλλωστε στις 20 Ιανουαρίου 2017 θα εγκατασταθεί στο Λευκό Οίκο, ως επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ. Και δεν αποκλείονται εκπτώσεις από προεκλογικές εξαγγελίες, ακόμη και δεσμεύσεις, καθ’ ο μέτρο η «βίαιη ωρίμανση» μπορεί να αφορά και το «τιμόνι» του Λευκού Οίκου, σε μία χώρα σε ρόλο υπερδύναμης, συνεπώς και ύπαρξης ισχυρότατων κύκλων συμφερόντων, όσο και αυστηρότατης ισορροπίας των εξουσιών. Καίτοι «πλανητάρχης» ο Τράμπ προσεχώς, δεν θα δει την εξουσία του ως «ενός ανδρός αρχή», ακόμη και αν το θέλει πολύ.
Είναι, όμωςμ αρκούνται σαφές ότι ο νυν πρόεδρος Ομπάμα, φαίνεται κάτι να φοβείται ήδη, σε σχέση με τις εκπεφρασμένες δημόσιες θέσεις του διαδόχου του και τις εκτιμήσεις ή και επιπτώσεις που εκτιμώνται ή/και προεξοφλούνται από αυτές, θεωρώντας ότι θα εκδηλωθούν ανατροπές σε ό,τι αφορά την «ποιότητα» έστω της Δημοκρατίας που απολαμβάνουμε και το περιεχόμενο αυτής υπό την ευρύτερη έννοια, δηλαδή τη διασφάλιση του ανοικτού χαρακτήρα των κοινωνιών όπου ζούμε, τη διατήρηση αυτού του τόσο κρίσιμου πλαισίου. Συνεπώς, όπως το κατέστησε σαφές ο Ομπάμα, τονίζοντάς το όλως ιδιαιτέρως και κατ’ επανάληψη σε κάθε ευκαιρία, είναι ότι πρέπει να προχωρήσει και να οδηγηθεί εις επιτυχές πέρας η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά με τέτοιες πρόνοιες και ανάλογες δράσεις ώστε να περιορισθούν οι ανισότητες και μέσα στην Ευρώπη, οι οποίες συνδέονται με τα προγράμματα λιτότητας, όπως επίσης και να ηττηθούν στην Ευρώπη ο απομονωτισμός και ο εθνικισμός. Αυτά δεν διασφαλίζονται –επαρκώς έστω, αν όχι ανεπαρκώς…-στη σημερινή Ευρώπη και πρέπει να αλλάξουν, να υπάρχει «διαφορετική ρότα».
Ακριβώς, λοιπόν, σε σχέση με τα προηγούμενα στην Ευρώπη, εντάσσεται και το «Ελληνικό πρόβλημα», πρόβλημα πάρα πολύ σοβαρό, όχι υπό την έννοια της τήρησης των μνημονίων και των μέτρων που έχουν προβλεφθεί, βάσει ποσοτικών δεικτών, αλλά ως πλαίσιο διαφύλαξης της Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής συνοχής, μέσω της μείωσης των ανισοτήτων.
Το θέμα, δε, από εδώ και στο εξής, καθώς αποχωρεί ο Πρόεδρος Ομπάμπα καθώς θα είναι πρώην Πρόεδρος από τις 20 Ιανουαρίου 2017, μετετοπίσθη και μεταφέρθη, από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ,στις πλάτες της Γερμανίδας Καγκελαρίου Μέρκελ, η οποία-όπως σχεδόν προεξοφλείται από τώρα- θα παραμείνει στην Καγκελλαρία και μετά τις Γερμανικές εκλογές του επόμενου χρόνου. Είπε, λοιπόν, ο Ομπάμα στην Αθήνα, με τρόπο αποφασιστικό, στις εδώ δηλώσεις του, ότι η Μέρκελ αποτελεί μία από τις πιό πιστές συμμάχους που είχε, στις παράλληλες θητείες τους. Αυτό σημαίνει κατ’ ουσίαν, ότι, αποχωρούντος του Ομπάμα από το Λευκό Οίκο, η ευθύνη γιά τη συνέχιση της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της ανάσχεσης των βαρών γιά τη μείωση του χάσματος των ανισοτήτων και την αντιμετώπιση των κινδύνων του εθνικισμού, όπως και του απομονωτισμου στην Ευρώπη, θα αποτελέσει πλέον κυρίαρχη ευθύνη της Μέρκελ, στην ΕΕ, με υποθήκη του απερχομένου Προέδρου των ΗΠΑ.
Γιά να να επανέλθουμε στα καθ’ ημάς και ιδιαιτέρως στο ζέον θέμα του χρέους, ο Ομπάμα τόνισε, σε κάθε ευκαιρία ότι το θέμα είναι πολιτικό και ότι μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο πλευρών-πιστωτών και Ελλάδας- το θέμα μπορεί να καταλήξει κάπου. Θα είμασταν μεμψίμοιροι, λοιπόν, να επιμέναμε ότι η Αμερικανική κυβέρνηση δεν έκανε ό,τι μπορούσε γιά να στηρίξει την Ελληνική κυβέρνηση στο θέμα του χρέους, ιδιαιτέρως μέσω του ΔΝΤ. Αλλά το ΔΝΤ δεν εξαρτάται από τους Αμερικανούς, οι ΗΠΑ αποτελούν ένα βασικό του πυλώνα, αλλά δεν είναι οι κυρίαρχοι.
Δεν θα πρέπει, δε, να μάς διαφεύγει ότι στην πρώτη θητεία Ομπάμα, όπως και στη δεύτερη, οι αντίστοιχοι Υπουργοί Οικονομικών των ΗΠΑ-ο Γκάϊτνερ της πρώτης και ο Λιού της δεύτερης- έκαναν πλείστες όσες επισκέψεις και επραγματοποίησαν παραστάσεις στο Γερμανικό Υπουργό Οικονομικών Σώυμπλε, ώστε να προωθήσουν την επίλυση του προβλήματος με το χρέος, αναγνωρίζοντας εκ παραλλήλου βεβαίως,όπως και είναι αυτονόητο, ότι το πρόβλημα είναι των κυρίως των Ευρωπαίων και δευτερευόντως των Αμερικανών.
Η επίσκεψη του Προέδρου των ΗΠΑ στην Ελλάδα είχε σαφώς ευρύτερο χαρακτήρα από τον τύποις της «επίσκεψης εργασίας», όπως προκέκυψε και από τις διαστάσεις που έλαβε εξ αντικειμένου, με το «δόγμα Ομπάμα» που ουσιαστικώς περιέγραψε ο ίδιος ο δημιουργός του, με πρόνοιες και απαντήσουν που αφορούν τα «διμερή» Ελλάδος-ΗΠΑ, υπό το βάρος των ΗΠΑ, ως εταίρου ακόμη και σε διμερή σχέση.Ο Ομπάμα επέλεξε την Ελλάδα γιά να μεταφέρει το δικό του δόγμα, στο οποίο εντάσσονται και τα διμερή. Άλλωστε ως Πρόεδρος των ΗΠΑ γιά 61 μόλις ημέρες από σήμερα, δεν θα μπορούσε να δεσμεύσει την επόμενη Κυβέρνηση Τράμπ.
Το γεγονός, πάντως, της μίνι συνόδου κορυφής των «βασικών» Ευρωπαίων ηγετών στο Βερολίνο, με οικοδεσπότη τον Ομπάμα και τη Μέρκελ, αποτελεί ένα μηνυμα υψηλού συμβολισμού προς πάσα κατεύθυνση. Του λοιπού το μέλλον ανήκει στον επόμενο, 45ο Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ!
Ο Πρόεδρος Ομπάμα στην πολλοστή επίσκεψή του Βερολίνο, επέλεξε απο εκεί, με οικοδεσπότη τη Γερμανίδα Καγκελάριο, να στείλει τα μήνυματά στην Ευρώπη, στο τραπέζι με τον Πρόεδρο της Γαλλίας και τους Πρωθυπουργούς Βρετανίας, Ισπανίας και Ιταλίας, Oλλάνντ, Μέϊ, Ραχόϊ και Ρέντσι. Μια αποχαιρετιστήρια εξαμερής αποχαιρετισμού, από τη Γερμανική πρωτεύουσα, η οποία είναι ενδεικτική υψηλών προτεραιοτήτων, σε μία του απερχομένου Προέδρου των ΗΠΑ, με τρίτο και τελευταίο της σταθμό τη Λίμα.
Εκτός εκπλήξεων ο «φάκελος» εξωτερική πολιτική Ομπάμα θα τελειώσει με το Περού!